Evrópusambandið og hagstjórnin

Bjarni Bragi Jónsson, hagfræðingur, fjallar um krónuna og gengið í athyglisverðu viðtali sem Pétur Blöndal birti í Mogganum í gær. Af lestri viðtalsins að dæma er það staðfest sem haldið hefur verið fram á þessum síðum að Íslendingar missi tökin á efnahagsstjórninni að miklu leyti gangi þeir í Evrópusambandið. Miðað við þær hagsveiflur sem verið hafa í íslensku samfélagi má gera ráð fyrir að þá taki við launalækkanir í stað gengisfellinga. Hvort er skárra?

Lesendur eru eindregið hvattir til að kynna sér viðtalið.

Grafið undan ríkisstjórninni

Þorsteinn Pálsson, ritstjóri Fréttablaðsins og fyrrum forsætisráðherra, talar stundum eins og véfrétt. Annað veifið sendir hann þó skýr skilaboð út í samfélagið og skirrist þá ekki við að taka afstöðu.

Í morgun birtist leiðari um nauðsynlega endurreisn og þar fullyrðir hann að tilgangur ræðu seðlabankastjórans á dögunum hafi verið að grafa undan ríkisstjórninni.

Þorsteinn skilur greinilega fyrr en skellur í tönnum.

Bankaleyndin stenst ekki

Jón Ásgeir Jóhannesson fór hamförum í ríkisfjölmiðlunum vegna greinar Agnesar Bragadóttur í kvöld. Björn Bjarnason lýsir ótrúverðugleik Baugsmiðlanna sem skýra ekki frá þessu máli og Vilhjálmur Bjarnason segir að athuganir sínar leiði í ljós að upplýsingar Agnesar séu sennilega réttar.

Agnes hefur stundum áður klórað hrúðrið af ósómasárum svindilbrasks á Íslandi. Í fyrra gengu nokkrir útgerðarmenn af göflunum vegna greina sem hún skrifaði um löndun framhjá kvóta en engum þeirra tókst að sanna að hún færi með ósatt mál.

Nú eru íslenskir bankar orðnir að almenningsstofnunum. Þegar milljarðar eru annars vegar dugar engin bankaleynd. Almenningur eða í minnsta lagi stjórnvöld og þingnefndir eiga rétt á að fá óheftan aðgang að þeim gögnum sem liggja til grundvallar lánum til einstaklinga og þeim tryggingum sem settar eru. Því lýsi ég mig sammála Birni Bjarnasyni um afnám bankaleyndarinnar.

Ég hef áður vitnað í orð Maos sem sagði að enginn skóli þrifist bak við læstar dyr. Hið sama á nú við um íslensku bankana. Og létta verður leyndinni af því sem gerst hefur þar undanfarin ár til þess að réttir menn verði sóttir til saka fyrir það sem þeir hafa gert þjóðinni.

Sannleikurinn afhjúpaður

Þeir sem hafa áhuga á þjóðmálaumræðu og staðreyndum ættu að lesa samantekt Morgunblaðsins um ummæli fjölmargra um íslensku bankana. Birt eru nokkur ummæli Ragnars Önundarsonar og fleiri auk fullyrðinga manna eins og Geirs Haarde, Davíðs Oddssonar, Jónasar Fr. Jónssonar og Þorgerðar Katrínar gunnarsdóttur um bankakerfið og gagnrýnendur þess. Miðað við það sem Davíð Oddsson segist hafa vitað er sannleikurinn um hann einna verstur og engu skárri er hlutur Jónasar. Niðurstaðan er 0 í einkunn. Því verður vart trúað að samtryggingamafían á Íslandi sé svo sterk a hún standist það áhlaup sem hlýtur að verða gert á hana úr öllum flokkum. Hreinsa þarf til. Þá er pistill Guðfríðar Lilju um hringekjuna einkar skemmtilegur og athyglisverður.

Geir og Glitnir

Það gerir stöðu ráðgjafa Geirs Haarde enn tortryggilegri að hann skuli hafa verið upplýsingafulltrúi Glitnis í Noregi. Þar með mætti ætla að maðurinn væri hvorki óvilhallur nér hlutlægur. Eða hvers vegna má Jónas Fr. Jónsson ekki tjá sig? Gæti það skaðað Glitni meira en orðið er?

Að öðru leyti vísa ég á skrif mín á bloggsíðunni.

Í veikleikanum er ímyndaður styrkur

Forsætisráðherra hefur opinberað veikleika sinn með þeim hætti að fá norskan hernaðarráðgjafa til samstarfs. Í stað þess að auðvelda fréttaflutning af blaðamannafundum hefur verið brugðið á það ráð að torvelda hann með því að seinka fundunum. Áðan var fundurinn í Þjóðmenningarhúsinu haldinn kl. 17. Áður voru fundirnir kl. 16 og þar áður kl. 15.

Þessi uppljóstrun verður einungis til þess að efla andúð ef ekki andstyggð almennings á stjórnvöldum og opinbera slæma samvisku og heigulshátt forstjóra Fjármálaeftirlitsins sem hefur einungis veitt fjölmiðli eitt viðtal svo að undirritaður viti. Íslenskir blaðamenn eru hinsvegar skjótvirkir og kunna að bregðast við slíkum aðstæðum.

Stuðningsmenn Guðna stofna nýjan stjórnmálaflokk

Nú er unnið að því að mynda nýjan frjálslyndan stjórnmálaflokk sem reistur verður á rústum Framsóknarflokksins, en búist er við að hann klofni eftir flokksþingið í janúar.

Talið er ólíklegt að Guðni verði formaður flokksins en Siv Friðleifsdóttir hefur verið nefnd sem hugsanlegur formaður. Náinn stuðningsmaður og vinur Guðna Ágústssonar sagði heimildamanni bloggsins að hún væri talinn sá af fyrrum ráðherrum Framsóknarlokksins sem tengdist einna síst þeirri spillingu sem ríður nú Framsóknarflokknum senn að fullu.

Lesendur bloggsins hafa áttað sig á að ýmis tíðindi, sem spáð hefur verið í íslenskum stjórnmálum hér á þessum síðum hafa gengið eftir og er því rétt að benda mönnum á að fylgjast grannt með skrifum sem birtast á síðunum.

Ríkisstjórnin á réttri leið

Þá hafa stjórnarflokkarnir loksins sammælst um að afnema eftirlaunaósómann. Þó held ég að betur megi ef duga skal til þess að efla fylgi ríkisstjórnarinnar.

Næst þarf að taka til í Seðlabankanum og Fjármálaeftirlitinu.

Heigulsháttur seðlabankastjórans

Davíð Oddsson var samur við sig í morgun. Hann rifjaði upp tilvitnanir í sjálfan sig og leiddi að líkum að hann hefði haft rétt fyrir sér. Það var ekki að öllu leyti rangt. Hins vegar brást honum bogalistin þegar hann ræddi um úrræði Seðlabankans. Jafnvel undirritaður, sem er hvorki hagfræðingur né lögfræðingur, en er með próf í sagnfræði, fjölmiðlafræði og íslenskum fræðum, skynjaði að eitt orð vantaði í ræðuna, bindiskyldu Seðlabankans. Þrátt fyrir aðvaranir sínar við einhverja ráðherra Sjálfstæðisflokksins fór hann mikinn í erlendum fjölmiðli í sumar og hélt uppi vörnum fyrir íslenska bankakerfið. Með öðrum orðum tók hann þátt í blekkingaleiknum svo að einhverjum bankaráðsmönnum Seðlabankans varð um og ó.

Eitt sinn rifjaði fyrrum blaðamaður upp samskipti sín við Davíð Oddsson. Sagði hann m.a. að Davíð þyrði sjaldan að svara blaðamönnum nema hann hefði fengið vandlega undirbúnar spurningar áður. Aldrei hefði hann þorað í rökræður við aðra en sjálfa sig. Í morgun gaf hann ekki kost á viðtali við blaðamenn. Jafnan samur við sig og sjálfum sér samkvæmur!

Davíð ræddi m.a. um þá sem hefðu haldið ró sinni. Ýmsir hljóta að halda aftur af sér til þess að birta ekki sögur um samskipti sín við Davíð. Ýmsar eru ágætar þvíað margt gerði hann gott. Hann studdi þróun íslensks talgervils þegar hann var borgarstjóri. Annað var verra.

Einhvern tíma hlýtur einhver að rjúfa þögnina um afskipti Davíðs af málefnum Öryrkjabandalags Íslands á árunum 1998-2005 sem enduðu víst með því að hann sá um að láta planta réttum manni á réttan stað á réttum tíma eins og haft er eftir einum vini hans og samstarfsráðherra.

Ræða Davíðs í morgun sýndi svo að ekki varð um villst að hann ætlar ekki að taka sönsum heldur þrjóskast áfram.

Verði honum að góðu. Vonandi þekkir hann sinn vitjunartíma.

Yfirhilmingar fjölmiðla

Allir eru nú gagnrýndir á Íslandi og sumir reyna að svara fyrir sig.

Á borgarafundi í gær voru fjölmiðlar harðlega gagnrýndir. Því var haldið fram að þeir hefðu ekki þorað að segja frá því hver raunveruleikinn væri í íslensku viðskiptalífi. Fjölmiðlafræðingur kenndi m.a. um að sérþekkingu skorti á fjölmiðlunum.

Vandinn hefur verið margvíslegur. Sumarið 2007 var blaðamönnum Morgunblaðsins greint frá því að blikur væru á lofti í Bandaríkjunum og búast mætti við því að sviptingar þar á bæ leiddu til vandræða hér innanlands enda væru íslensku bankarnir mjög skuldsettir. Morgunblaðið greindi síðan frá ótíðindunum þegar þau skullu á vestan hafs.

Í sumar var ákveðið að rita um aðsteðjandi vanda vegna upplýsinga sem þá lágu fyrir. Sumir viðmælenda tóku skýrt til orða um ástandið. Þegar átti að birta samtölin vildu viðmælendur "ekki bera ábyrgð á að tala niður gengið" og sumir töldu reyndar að bönkunum tækist að bjarga sér úr aðsteðjandi gjaldeyrisvandræðum. Allir viðmælendur undirritaðs gagnrýndu þó ríkisstjórn og seðlabanka fyrir að hafa ekki hugað að því að efla gjaldeyrisvarasjóðinn og ýmislegt fleira var dregið fram.

Ragnar Önundarson skrifaði fjölda greina í Morgunblaðið og var eins og hrópandinn í eyðimörkinni. Þá benti Spegill Ríkisútvarpsins hvað eftir annað á þá spilaborg sem væri verið að byggja upp innan fjármálakerfisins og það gerði einnig Hjálmar Sveinsson í Krossgötum o.fl. Spegillinn var sakaður um svartagallsraus og þegar birtar voru fréttir um álit erlendra sérfræðinga á íslenska vandanum ypptu menn öxlum og sögðu að þetta bæri vott um öfund. Jafnvel í septembyrjun sögðu reyndir lögmenn og viðskiptafræðingar, sem betur hefðu mátt vita, að það væri nú meira hvað íslensku bankarnir stæðu sig vel á meðan hver stórbankinn færi á hausinn í Bandaríkjunum og víðar.

Sannleikurinn er sá að mikilvægum upplýsingum var haldið frá fjölmiðlum. Hefði ekki t.d. verið eðlilegt að fjölmiðlar hefðu verið boðaðir á fundinn sem haldinn var 11. júlí í sumar þar sem kynntar voru horfur í íslenskum fjármálum sem breskir sérfræðingar gerðu?

Hins vegar virðast stjórnvöld hafa vitað mætavel að hverju fór og engin tilraun var gerð til þess að breyta um stefnu. Það er mergurinn málsins - ráðamenn tóku þátt í blekkingaleik bankanna og slógu þannig ryki í augu almennings.