Hvort eru fjölmiðlar ætlaðir öllum eða sumum?

Handa hverjum eru fjölmiðlarnir?
Undanfarið hefur verið fjallað um málefni heyrnarlausra í sjónvarpi allra landsmanna og er það vel. Sérstök athygli hefur verið vakin á táknmálinu og hversu mikilvægt sé að allir eigi sér móðurmál (eigið tungumál).
Heyrnarlaust fólk hefur löngum bent á að táknmálið gegni hlutverki móðurmálsins og íslenska sé yfirleitt annað mál þess.
Það gladdi því mitt miðaldra hjarta að Kastljós sjónvarpsins skyldi túlkað á táknmál. Hins vegar var táknmálið textað en ekki lesið upp svo að ég fór varhluta af svörum heyrnarlausra viðmælenda. Þannig hefur vafalítið farið fyrir þó nokkrum hópi sjónskertra sem geta tæplega lesið texta.

Þegar ég spurði sjálfan mig hvort eitthvert réttlæti væri í þessu svaraði ég mér neitandi. Um leið sagði ég: Í dag sendirðu pistil upp í útvarp og honum verður útvarpað á fimmtudag. Hvernig geturðu gert hann aðgengilegan heyrnarlausum hlustendum?

Á þeim sviðum sem hægt er að uppfylla kröfur um aðgengi er rétt að verða við þeim. Þannig ætti t.d. að skylda dagblöð til að gera allt efni sitt aðgengilegt öllum, hvort sem þeir eru sjáandi eða blindir. Eina dagblaðið, sem uppfyllir þessar kröfur með sóma hér á landi, er Morgunblaðið. Fréttablaðið sinnir þessu illa og Blaðið alls ekki. Þó á Morgunblaðið Blaðið.
Sjónvarpið hefur látið undir höfuð leggjast að sinna þörfum heyrnarlausra nema að litlu leyti. Ríkisútvarpið, hljóðvarp, sinnir í engu þörfum nýbúa hér á landi. Fyrir nokkrum árum varpaði ég fram þeirri hugmynd að komið yrði á svokölluðu innflytjenda- eða nýbúaútvarpi, en við þeirri hugmynd fengust engin svör.
Velti menn því nú fyrir sér hvernig hægt sé að gera fjölmiðla aðgengilega öllum en ekki einungis sumum.

Heyrnarlausir eru ekki mállausir og furður Framsóknarflokksins

Í dag og í gær vakti ýmislegt furðu mína.

1. Þegar Ríkisútvarpið og Stöð tvö fjölluðu um veitingu heiðursmerkja til aldraðra sjómanna var sérstaklega tekið fram að einn verðlaunahafa væri heyrnar- og mállaus. Mikil fáfræði kemur hér fram því að í sjónvarpi kom fram að maðurinn talar táknmál. En fjölmiðlarnir hafa vafalaust haft þetta eftir Guðmundi Hallvarðssyni sem afhenti heiðursmerki dagsins. Þó minnir mig að einhver hafi sagt mér að hann hafi verið fylgjandi frumvarpi Frjálslynda flokksins um stöðu táknmálsins en ekki treyst sér til þess að styðja það vegna andstöðu Sjálfstæðisflokksins. Hann er því ekki mállaus.

2. Skipting ráðuneyta í ríkisstjórnininni varð mér annað undrunarefni. Í einfeldni mini hélt ég að Jónína Bjartmars fengi Dómsmálaráðuneytið, Björn Bjarnason Utanríkisráðuneytið, en mig grunaði ekki að Magnús Stefánsson yrði félagsmálaráðherra. Hann er talinn kunnugur sveitarstjórnarmálum en minntist ekki á málefni fatlaðra sem sannar að herferð Öryrkjabandalagsins í vor hefur farið inn um annað augað og út um hitt hjá stjórnmálamönnum.

3. Þá vakti furðu mína að Jón Sigurðsson skyldi sóttur í Seðlabankann til þess að verða ráðherra iðnaðar- og viðskiptamála. Jón kemur afar vel fyrir og hefur gert ýmislegt gott af sér í þjóðmálum Íslendinga. Hann er nýtískulegur framsóknarmaðujr af gamla skólanum og ætti því að nálgast betur þau sjónarmið sem margir félagshyggjumenn innan flokksins aðhylltust í gamla daga. Ætli þeir séu annars nokkrir eftir í flokknum?

Ég sagði um daginn í eiinum pistli mínum að mér hefði jafnan verið hlýtt til Halldórs Ásgrímssonar og því þótti mér í raun sárgrætilegt að horfa upp á það hvernig vel hönnuð atburðarás fór gersamlega út um þúfur. Það kom mér ekki á óvart að almennir flokksmenn í Framsóknarflokknum skyldu rísa upp og mótmæla aðkomu Finns Ingólfssonar að formannsembætti flokksins og sýnir sambandsleysi forystunnar við umbjóðendur sína. Það er greinilegt að þeir, sem véluðu um þetta með Halldóri, eru ekki þrautreyndir skákmenn. Þegar stjórnmálaflétta er sett á svið verður að vanda hvern leik og helst sjá fyrir hverjar afleiðingar hann getur haft og helst verður að reina endataflið út. Það tókst ekki í þetta skipti og þess vegna verður útganga Halldórs ekki með þeim glæsibrag sem hann óskaði sér.

Blindir og sjónskertir eru ekki þorskflök á færibandi.

Á Íslandi starfar nú einungis einn blindrakennari!

Í öllum stofnunum Menntamálaráðuneytisins er hann eini, sérmenntaði starfsmaðurinn með einhverja þekkingu á málefnum blindra og sjónskertra sem vinnur á því sviði.

Nýlega hefur víst verið ráðinn deildarstjóri námsbókadeildar Blindrabókasafns Íslands. Sá hefur enga þekkingu á málefnum þessa hóps og er til að mynda gersamlega ókunnugur blindraletri.

Á NFS hefur að undanförnu verið fjallað um menntun blindra og sjónskertra grunnskólabarna hér á landi. Komið hefur í ljós að staða Íslendinga í þessum málum er nú jafnvel verri að sumu leyti en hún var á 7. áratugnum, svo slæm að fjölskyldur hyggjast flýja land vegna aðstöðuleysisins.

Lengi fram eftir síðustu öld bárust fregnir af sjóndöprum nemendum sem urðu að láta sér lynda að sitja aðgerðarlitlir í tímum og gátu ekki nema að litlu leyti fylgst með því sem fram fór í kennslunni því að kennarar vissu ekki hvernig skyldi bregðast við sjónskerðingu og ekki var hirt um að tilkynna um sjónskerðingu barna. Ekkert kerfi var til. Prestar skráðu að vísu upplýsingar um sjónskert sóknarbörn sín og var það nokkur stoð.

Í umræðum gærkvöldsins um þessi mál kom í ljós að Blindradeild Álftamýrarskóla hefur verið lögð niður. Í lok þáttarins hélt fulltrúi Reykjavíkurborgar því fram að Reykjavík myndi enn veita 5 klst á viku vegna ráðgjafar fyrir blind og sjónskert börn í grunnskólum. Nú er vitað að eini blindrakennarinn, sem starfaði í Reykjavík, hætti störfum í sumar og er ekki vitað til að annar hafi verið ráðinn í starfið. Fulltrúi Reykjavíkur sagði því vísvitandi ósatt í lok þáttarins.

Þá kom fram í þættinum það algera metnaðarleysi sem ríkt hefur í sérkennslumálum blindra og sjónskertra bæði hjá Menntamálaráðuneyti, Samtökum íslenskra sveitafélaga og Reykjavíkurborg. Raunar má halda því fram að Menntamálaráðuneytið hafi illilega sofið á verðinum og ekki hafi verið gerðar nauðsynlegar ráðstafanir til þess að styrkja hið faglega umhverfi sem þarf að vera fyrir hendi til þess að styðja við blind og sjónskert börn í grunnskólum.

Nú þarf að herða róðurinn á öllum sviðum til þess að bæta ástandið. Nauðsynlegt er að efla áhuga stjórnmálamanna á menntun og endurhæfingu blindra og sjónskertra og benda á arðsemi á öllum sviðum sem virku starfi fylgir. Leggja verður fram hugmyndir að lagabreytingum og vinna skipulega að stofnun þekkingarmiðstöðvar sem nýtist blindu og sjónskertu fólki á öllum skólastigum. Eðlilegast er að sameina Blindrabókasafn Íslands og Sjónstöð Íslands, a.m.k. endurhæfingarþáttinn og skjóta styrkari stoðum undir þann þátt sem snýr að skólastarfinu. Með þeim hætti einum verður hægt að halda utanum alla aldurshópa blindra og sjónskertra barna.

Forstöðumaður Sjónstöðvar þarf að láta af áhuga sínum á sameiningu Sjónstöðvar og Heyrnar- og talmeinastöðvar en leggjast þess í stað á árarnar með þeim sem honum er ætlað að þjóna og vilja ekki þessa sameiningu. Hér er um tvo ólíka hópa að ræða og samnýting stafsfólk verður lítil. Þá eru þau rök, sem heyrst hafa úr ranni forstöðumanna þess eðlis, að framleiðni starfsfólks aukist, dæmi um sára vanþekkingu á mannlegu eðli. Hugmyndafræði flæðilínunnar gildir ekki í þessum málaflokki.

Blindir og sjónskertir Íslendingar eru ekki þorskflök á færibandi.

Er bjargvættur Íhaldsins banamaður Framsóknar?

Ýmsir hafa horft í forundran á hvernig sjálfseyðingarhvötin hefur náð yfirhöndinni innan Framsóknarflokksins og margar skýringar heyrast á því sem gerðist um helgina. Engin er þó líklegri en sú saga, sem ég heyrði eftir heimild sem ættuð er frá Mogganum:

Bjargvættur Íhaldsins í borginni, mun hafa verið í ráðum við að hanna atburðarásina sem átti að setja á svið þegar Halldór hætti en Finnur tæki við enda góðvinur beggja. Hann gat hins vegar ekki haldið fréttinni niðri og laumaði henni til Morgunblaðsins fimmtudaginn 30. fyrra mánaðar. Eftir það varð skriðan ekki stöðvuð.

Þetta er ekki í fyrsta sinn sem slíkt gerist í Íslandssögunni. Hefðu menn lesið Gísla sögu Súrssonar og dregið af henni rétta lærdóma hefði atburðarásin getað orðið önnur og mun skynsamlegri. Máli mínu til skýringar vitna ég hér til vígs Þorgríms goða og vísu þeirrar sem Gísli Súrsson kvað og Þórdís systir hans, formóðir konu minnar, nam og greindi síðan bróður Þorgríms frá. Allir vita hvernig það fór, en Þórdís ætlaði svo sannarlega ekki að bana Gísla, bróður sínum og það hugðist vafalítið bjargvætturinn ekki heldur gera.

Svona er nú það. Lausmælgin er stundum lyginni verri.