Ómar þjóðhetja og verðandi Kárahnjúkaslys

Ómar Ragnarsson er fáum mönnum líkur. Í gærkvöld efndi hann ásamt nokkrum samstarfsmönnum til eins fjölmennasta útifundar sem haldinn hefur verið um árabil á Íslandi og vafalítið þess langfjölmennasta sem haldinn hefur verið á þessari öld. Þúsundir manna streymdu niður Laugaveginn og héldu á Ingólfstorg. Þar flutti Ómar snjalla ræðu þar sem hann vitnaði í íslenskar bókmenntir og aðlagaði jafnvel tilvitnanir í þekkta stjórnmálamenn eins og Churchill að íslenskum aðstæðum.

Hátölurunum var beint á þann veg að ekki heyrðu allir fundarmenn orðaskil og þyrftu fundarboðendur að huga betur að því í framtíðinni. En víkjum nú að tilefni göngunnar og fundarins.

Ein umdeildasta framkvæmd Íslandssögunnar er nú komin á það stig að eftir nokkra mánuði veður ekki aftur snúið. Unnið er að því með skipulögðum hætti að eyðileggja stórt, ósnortið landsæði fyrir það sem virðist í fljótu bragði vera stundarhagsmunir erlendra auðhringja. Íslendingar hafa ekki borið gæfu til að sjá annað en álver á álver ofan. Ef ég man rétt var eitt sinn starfandi Staðarvalsnefnd og vildi nefndin lítið vita af öðru en álverum. Ekkert annað kom til greina.

Sá orðrómur var uppi og hefur löngu verið sannaður að raforkuverð til álframleiðslu hér á landi hafi ekki staðið undir virkjunarkostnaðinum og að íslenskur almenningur hafi verið látinn greiða niður stofnkostnað virkjana eins og Sigöldu- og Búrfellsvirkjana. Nú er haldið leynd yfir útreikningum um arðsemi Kárahnjúkavirkjunar. Skyldi það stafa af því að arðsemiskröfurnar fullnægi ekki því sem teldist eðlilegt á almennum markaði?

Enn berast fregnir af því að Íslendingar hyggist gefa orku erlendum stóriðjufyrirtækjum og nú ætla Norðmenn að flytja hingað norskan iðnað sem enginn vill hafa heima hjá sér. Skýringin er sögð sú að orkuverð á Íslandi sé so sanngjarnt. Þær skýringar hafa einnig heyrst að orkuverðið í Noregi sé svona hátt vegna þess að Norðmenn hafi ekki gert tilhlýðilegar ráðstafanir. En eftirspurn virðist ekki ráða orkuverðinu á Íslandi.

Á útifundinum hans Ómars voru rúmlega 10.000 manns, rúm 3 prósent þjóðarinnar. Til samanburðar væru þetta 270.000 Svíar, 10 milljónir Bandaríkjamanna og 39 milljónir Kínverja.

Stjórnvöld hljóta nú að íhuga alvarlega stöðu sína og með hverjum hætti verði undið ofan af vitleysunni við Kárahnjúka. Getur verið að það yrði íslenskum almenningi jafnauðvelt að greiða niður Kárahnjúkavirkjun á næstu áratugum án þess að hún yrði gangsett og að niðurgreiða rafmagnið frá henni handa álverinu á Reyðarfirði?

Fyrir rúmum þremur áratugum setti Mao formaður fram kenninguna um heimana þrjá. Töldu kínverskir fræðimenn og telja víst enn að Ísland sé á meðal ríkja þriðja heimsins. Þegar þessari skoðun var mótmælt bentu þeir á að Íslendingar væru fyrst og fremst hráefnaframleiðendur. Lítill sem engin fullvinnsla væri á Íslandi.

Þetta hefur lítið breyst. Við flytjum lítt unnin eða óunninn fisk úr landi, framleiðum rafmagn handa erlendum hráefnaiðnaði og flytjum síðan lítt unnið hráefni úr landi. Ísland er því enn þriðja heims ríki þótt efnahagurinn hafi batnað um stundarsakir.

Lítil von virðist um að stjórnmálamenn sjái að sér og fari að hyggja að öðru en frumvinnslu. Og ætla menn að halda áfram að gefa raforkuna? Sá kvittur komst til að mynda á, þegar Norðurál starfaði og menn áttu von á álveri til Suðurnesja, að einn af ráðherrum ríkisstjórnarinnar hefði handsalað orkuverð. Þegar slíkur kvittur kemst á kreik er oftast nær fótur fyrir honum og hið sama á við um arðsemismatið sem drepið var á hér að framan.

Ómar sagði mér í gær að hann hygðist ekki stofna stjórnmálaflokk heldur sjá til þess að kosið yrði um þetta mál. Þá er mér spurn: Hvaða flokkur ætli sé tilbúinn til þess að taka baráttumál náttúrusinna upp á arma sína með þeim hætti sem Ómar leggur til? Er hugsanlegt að náttúrusinnar þurfi að endurskoða alla sína stefnu og endurskipuleggja sig í nýjum flokki með breyttar áherslur?

Slysið í Ártúnsbrekkunni í gær

Í gær varð sá atburður í Ártúnsbrekkunni að sportbíl var ekið á ofsahraða í þungri umferð og lenti hann aftan á jepplingi. Kastaðist jeppinn út fyrir veginn og þurfti að beita klippum til þess að ná ökumanni út úr bifreiðinni. Í frétt Ríkisútvarpsins segir að enginn hafi slasast alvarlega í þessum árekstri.

Það er dapurlegt til þess að hugsa að þetta atvik eigi sér stað um þær mundir sem umferðaryfirvöld blása til sóknar gegn hraðakstri í umferðinni með átakinu %u201CSTOPP%u201D. Sennilega nær slíkt átak einungis til þeirra sem eru nú þegar löghlýðnir ökumenn en ekki til ökuníðinga sem enn eru of fjölmennir á vegum landsins.

Ég varð einu sinni samferða öldruðum frænda mínum, Þorsteini Tyrfingssyni, á milli húsa og fórum við akandi. Ræddi gamli maðurinn þá um hraðakstur sem honum þótti skiljanlegur því að hann hefði sjálfur haft gaman af að spretta úr spori hér áður fyrr. Sagðist hann þá ekki ætíð hafa sýnt fyrirhyggju.

Það er hins vegar ekki hið sama að spretta úr spori á góðum fáki eða aflmiklu, vélknúnu farartæki. Í raun eru menn með jafnhættulegt tæki í höndunum þegar þeir setjast undir stýri aflmikils bíls og væru þeir með hlaðinn riffil í höndunum. Enginn veiðimaður ætlar að verða öðrum að bana, en stundum fer öðruvísi en ætlað er. Hið sama er um bílstjórana. Enginn ætlar að valda slysum eða tjóni. En skeytingarleysi verður til þess að fyrr en varir hefur orðið slys.

Atvikið í Ártúnsbrekkunni er óhugnanlegt vegna þess að enginn veit hvaða afleiðingar það kann að hafa. Vitað er að fjöldi fólks hér á landi hefur hlotið mikla áverka á hálsi vegna aftaná-aksturs og dæmi eru þess að fólk hafi verið frá vinnu árum saman vegna slíkra meiðsla. Þau geta hins vegar verið þannig að erfitt sé fyrir lækna að greina þau og því hafa sumir verið sakaðir um ímyndanir.

Þjáningar fólksins eru ótrúlegar og tjón þess og fjölskyldna mikið. En á meðan sleppa ökuníðingarnir með skrekkinn (oftast nær) og vita sjaldnast hversu miklum þjáningum þeir hafa valdið.

Niðurstaðan hlýtur að vera sú að um leið og áróður fyrir bættri umferðarmenningu verði aukinn hljóti einnig að koma til stórhækkaðar sektir eða jafnvel fangelsisvist fyrir tilræði sem áður nefnt atvik, tilræði sem beinist að lífi og limum borgaranna.

Íslendingar hljóta einnig í auknum mæli að leggja sitt lóð á vogarskálarnar til þess að þróa búnað sem kemur í veg fyrir voðaverk eins og það, sem varð í Ártúnsbrekkunni í gær.

Enn eitt staðfestuleysið í íslenskri nútímafjölmiðlun

Þennan pistil set ég á sjónvarpsbloggið því að hann á eiginlega hvergi heima annars staðar.

Nú hafa enn orðið sviptingar í íslenskum fjölmiðlun og Róbert Marshall ásamt öðrum starfsmönnum NFS verið sagt upp.

Þegar NFS hóf útsendingar síðastliðið haust fannst ýmsum, reyndum fjölmiðlungum það orka nokkuð tvímælis að halda úti stöð sem byggði nær eingöngu á sífelldum fréttaflutningi eins og stöðin gerði. Kom brátt í ljós að flestir gáfust upp á að fylgjast með stöðinni því að framboðið var of einhæft, nær eingöngu fréttir og fréttaskýringar.

Það er hins vegar rétt hjá Róbert Marshall að stöðin hefði þurft meiri tíma til þess að festa sig í sessi og vissulega hefði þurft að inna af hendi vissa þróunarvinnu til þess að stöðin fengi að takast á við samkeppnina á íslenskum fjölmiðlamarkaði.

Annars finnst mér sem 365 miðlar fari ekki að öllu leyti gæfulega af stað. Úthaldsleysið virðist einkenna samsteypuna. Góðar tilraunir eru gerðar en það er eins og þær renni út í sandinn. Ekki kæmi mér á óvart þótt einhverjir þeirra, sem reknir voru frá NFS, reyndu að stofna annan ljósvakamiðil og gera út á svipuð mið og NFS eða talstöðin áður.

Já, vel á minnst, Talstöðin. Hún var stofnuð eftir að Útvarp Saga klofnaði. Sú tilraun lofaði góðu. Nokkrir reyndir dagskrárgerðarmenn voru þar við hljóðnemann svo sem Illugi Jökulsson, Ragnheiður Gyða Jónsdóttir og Sigurður G. Tómasson. En Talstöðin rann út í buskann um leið og NFS skaust upp á stjörnuhimininn.

Það er aumkunarvert að heyra ævinlega sama sönginn, að ekki sé hægt að keppa við ríkisrekinn fjölmiðil. Því er haldið fram að þessi ríkisrekni fjölmiðill skekki samkeppnisstöðu annarra fjölmiðla.

Sannleikurinn er sá að þótt þrengt sé illyrmislega að Ríkisútvarpinu virðist það þó hafa ákveðinn metnað til að bera sem menningarmiðill, en það skortir aðra ljósvakamiðla tilfinnanlega. Þegar svo loksins er hleypt af stokkunum rándýrri tilraun eins og NFS komast menn að því innan árs að það er vart pláss fyrir slíkan fjölmiðil á okkar litla markaði.

Í kvöld var því haldið fram að nú yrði Vísir efldur sem vefmiðill og honum skotið upp í fyrsta sæti, sem sagt stefnt gegn mgl.is. Mikið þarf nú Vísir að taka sig á til þess að geta talist jafnoki Moggans. Má þar nefna uppbyggingu heimasíðunnar, aðgengi o.s.frv. Hönnun Vísis er með afbrigðum slæm. Á heimasíðunni ægir öllu saman og erfitt er að henda reiður á því sem menn ætla að lesa. Vonandi stendur það til bóta og vonandi halda menn út í einhvern tíma og leyfa vísi að þróast í rétta átt.