Mannúðarverk á stríðstímum

Í dag voru 66 ár liðin frá því að áhöfn Skaftfellings bjargaði 52 skipbrotsmönnum af þýskum kafbáti sem sökkt var um 170 sjómílur suðaustur af Hornafirði.

Þessi björgun var einstakt afrek og bar vott um mannúð þá sem íslenskir sjómenn sýndu ávallt og hafa sýnt. Ekki skipti máli hverrar þjóðar mennirnir voru. Þeim skyldi bjargað.

Margt var skrýtið við þann atburð, til að mynda það að einn úr áhöfninni skyldi tala íslensku og biðja kokkinn fyrir kveðju til Guðrúnar Gísladóttur á Smiðjustíg 11. Annar vélstjórinn, Jón Hjálmarsson, heyrði orðaskiptin og greindi mér frá þeim árið 1999. Ég fór á fund gömlu konunnar sem hafði þá aldrei fengið kveðjuna og áttaði sig hreint ekki á því hver þetta gæti hafa verið.

Hún sagði mér þó skemmtilega sögu frá árinu 1934 þegar hún fór ásamt vinkonu sinni í skemmtigöngu með tveimur ungum mönnum í skemmtigarði í Leipzig. Hún og annar ungi maðurinn drógust aftur úr.

Hvernig heldurðu, spurði hann, að börnin okkar yrðu, við sem erum svona ljós yfirlitum og hánorræn.

Hún kvaðst hafa neitað að svara spurningunni enda hefðu þau aðeins þekkst í hálftíma. Firrtist þá ungi maðurinn við. Guðrún sagðist ekki hafa haft neinn áhuga á einhvers konar kynbótastarfsemi.

Leikmannsþankar um afleiðingar þorskþurrðar við Nýfundnaland

Í breska útvarpinu var í gærkvöld athyglisvert viðtal við forystumenn sjómanna á Nýfundnalandi, en þar telja menn nú að borin von sé að þorskstofninn nái sér á ný.

Einn þeirra sem rætt var við fullyrti að skefjalaus ofveiði erlendra þjóða og rányrkja heimamanna væri ástæða þess hvernig fór, ekki breytt náttúrufar og skilyrði í sjónum.

Í þættinum var fjallað um hvernig samfélög sjómanna leysist upp, unga fólkið flytji til meginlands Kanada og aldagömul menning líði undir lok. Fólk missir eignir sínar og lífsgrundvöllurinn hverfur ásamt þeim viðhorfum og viðmiðum sem sjómennskan hefur grundvallast á.

Þetta minnir á það sem hefur gerst sums staðar hér á landi. Kjarninn, sem byggði vissa landshluta eins og Vestfirði, er að mestu horfinn á braut. Þeir, sem eftir eru, eru að mestu aðfluttir. Víða vantar ungt fólk í samfélögin. Skyldu jarðgöng breyta þar einhverju eða verður auðveldara að flytjast á brott?