Útþennsla Nató og saklausir Rússar

Í gærmorgun var útvarpað á BBC World Service skemmtilegu og jafnframt fróðlegu viðtali við sendiherra Rússa hjá Nató í Brussel. Var hann kynntur til sögunar sem hálfgerður vandræðagemlingur sem sparaði ekki stóryrtar yfirlýsingar þegar þannig bæri við.

Sendiherrann sagðist ekki vera neinn vandræðagemlingur. Hann væri ágætlega vel menntaður heimspekingur og gengi hreint til verks. Vestrænir diplómatar hefðu kallað sig vandræðagemling vegna þess að hann notað ekki ævinlega orðfæri sem fælist í því að fela það sem hann meinti. Hann sagði að nútíma samskipti opinberra fulltrúa fælust í því að segja það sem þyrfti að segja í stað þess að fara eins og köttur kringum heitan graut.

Spyrjandinn gekk hreint til verks og spurði um ýmislegt sem hann hafði látið frá sér fara. Viðurkenndi sendiherrann um leið og hann hló kæruleysislega að hann hefði stundum látið hitt og þetta flakka, sennilega vegna þess að hann hefði drukkið óþarflega mikið viskí og þá yrði sér liðugra um málbeinið.

Spyrjandinn neri honum því um nasir að Rússar beittu orkunni sem vopni til þess að ná fram markmiðum sínum. Neitaði hann því alfarið og sagði Rússa aldrei hafa þvingað Vesturlönd til eins eða neins.

Þegar rætt var um fall Sovétríkjanna og það sem tók við sagði sendiherrann að sitthvað í Sovétríkjunum hefði ekki verið til fyrirmyndar. Þau hefðu verið misheppnað hugsjónaríki en Rússland byggðist á lýðræðislegum viðmiðum. Sagði hann að Bandaríkin hefðu tekið við af Sovétríkjunum sem hugsjónaríki, en meginhugsjón Bandaríkjanna væri að ráða sem mestu í heiminum. Taldi hann þá stefnu dæmda til að mistakast.

Sendiherrann rakti síðan þróun mála. Hélt hann því fram að þegar Sovétríkin voru að liðast í sundur hefði Nató fullvissað ráðamenn um að Rússar fengju aðstoð til að byggja upp innviði stjórnkerfisins og að ekki yrði vopnabúnaður færður nær landamærum ríkisins. Hann sagði að Vesturlönd hefðu svikið þetta gersamlega. Aðstoðin hefði verið minni en engin og Nató hefði sífellt sótt í sig veðrið og færst nær og nær sovésku landamærunum. Minntist hann m.a. á ásókn Nató í gömlu aðildarríkin önnur en Rússland. Varpaði hann fram þeirri spurningu hvers vegna Rússum hefði ekki verið boðin aðild að Nató. Fullyrti hann að ástæðan væri sú að bandalagið vildi viðhalda togstreitu í alþjóðamálum enda þrifist það á ásókn eftir völdum.

Samtal þetta verður ekki rakið frekar en lesendum er eindregið bent á að fara inn á www.bbcworldservice.com og leita að The Interview. Hala má þessu viðtali á tölvur og hlusta á það.

Þotuliðið, dylgjur eða yfirhilmingar

Í Morgunblaðinu í dag eru nokkrar greinar um fjármálafárviðrið. Einn greinarhöfundur varar við nornaveiðum. Kristján L. Guðlaugsson, blaðamaður og sagnfræðingur, gerir hins vegar að umræðuefni meintar tilraunir íslenskra fjármálamanna til þess að koma fé úr landi með öllum tiltækum ráðum.

Einhvern veginn skynja ég að Kristján viti meira um þessi mál en hann lætur í veðri vaka. Forsætisráðherra hélt því fram á blaðamannafundi í gær að hugsanlegir fjármagnsflutningar frá Bretlandi til Íslands yrðu rannsakaðir og kannað hvort þeir væru óeðlilegir. Boðaði hann refsingar þeim sem hefðu brotið lög.

Fréttablaðið rennur inn í Árvakur

Þá er það orðið, sem marga grunaði, að útbgáfa Morgunblaðsins og Fréttablaðsins er nú komin undir sömu ábreiðu. Tuttugu og fjórar stundir verða lagðar niður.

Í fréttinni segir að 22 starfsmenn Árvakurs muni missa vinnuna. Það eru dapurleg tíðindi á þessum síðustu og verstu tímum og eitt höggið enn sem bylur á íslenskri blaðamannastétt.

Einnig segir í fréttinni að helgarútgáfa Morgunblaðsis verði stórefld og verði hún kynnt um næstu helgi. Í því kunna að felast ákveðin tækifæri fyrir blaðamenn.

Þjóðlegur frumkvöðull

Jón Gunnar Ásgeirsson, tónskáld, er áttræður í dag.

Þessi rómsterki fræðaþulur hefur um langan aldur sett sterkan svip á mannlífið hér á landi. Hvar sem hann fer taka menn eftir honum. Maðurinn lumar hvorki á skoðunum sínum né talar lágt. Þá heyrist hlátur hans um þétt skipaða sali hversu stórir eða fjölmennir sem þeir eru. Má vænta þess að hann geti vart hlegið í nýja tónlistarhúsinu án þess að hvert mannsbarn heyri hláturinn.

Jón hefur lengi ausið úr brunni íslenskrar sagna- og þjóðlagahefðar og hafa Íslendingar notið þess í ríkum mæli. Honum hefur betur tekist en flestum öðrum að heilla þjóðina með frumsömdum lögum og útsetningum þjóðlaga. Þá hafa tónverk hans einatt verið með þjóðlegum blæ.

Við Jón kynntumst árið 1974, en þá var óperan Þrymskviða sýnd í Þjóðleikhúsinu. Ég fór í leikhúsið með blendnum huga því að dómar um óperuna voru misjafnir. Við fyrstu tónana, einfalda og taktfasta, djúpar raddir karlakórsins og vaxandi þátttöku hljómsveitarinnar, fékk ég eins konar menningaráfall. Ég gerði mér heinlega ekki grein fyrir því hvað gerðist innra með mér. Ég varð uppnuminn og kleip félaga minn, sem sat mér á vinstri hönd, í lærið og hvíslaði: Heyrirðu að þetta er sprottið úr íslenskri þjóðarsál?

Svo fór að ég sótti þrjár eða fjórar sýningar á Þrymskviðu og bauð jafnan með mér einhverjum, helst fólki sem ég hafði ekki hitt lengi og varð á vegi mínum. Ég hefði sjálfsagt farið á síðustu sýninguna hefði kona nokkur, sem vísaði mér til sætis, ekki spurt hvort ég hefði ekki séð þessa óperu áður. Ég var og hégómlegur og ungur til þess að standast þessa spurningu.

Ég lærði óperuna næstum utan að og enn raula ég fyrir munni mér kafla úr henni eða gleð nágranna mína með því að leika eigin útsetningar á einstökum þáttum eða aríum.

Galdra-Loftur er önnur ópera Jóns sem sýnd var í Íslensku óperunni árið 1996. Hún er mjög ólík Þrymskviðu og erfitt að bera verkin saman. Þar er einnig margt ágætra laglína sem hrifu hugann.

En aftur að Þrymskviðu. Föstudag nokkurn síðla í júní árið 1974 var fremur lítið að gera í Heildverslun Ásbjörns Ólafssonar. Klukkan var 13:00 og nær vonlaust að hringja til kaupmanna að bjóða þeim vörur. Ég herti upp hugann og hringdi í Jón. Kynnti ég mig og hóf upp mikinn fyrirlestur um tilurð Þrymskviðu. Lauk honum eftir nokkra stund með því að ég hélt því fram að sköpunartími óperunnar væri ekki undir þúsund árum.

Jón hafði hlustað þolinmóður allan tímann en greip nú af mér orðið og sagði af miklum móð að í raun hefði hann ekkert gert nema að raða saman textum og semja tónlist. Eftir þetta höfum við verið kunningjar og hefur hann frætt mig um ótal margt.

Lítil menningarsvæði eins og hið íslenska, eiga oft erfitt með að miðla hugverkum listamanna til þegna sinna. Með nútímatækni ætti sá vandi að vera að nokkru leystur. Full ástæða er til að Ríkisútvarpið geri Þrymskviðu, Galdra-Loft, horna-, Celló- og trompetkonserta Jóns aðgengilega ásamt fleir verkum. Einnig er ástæða til að Þrymskviða verði nú rifjuð upp og sviðssett að nýju.

Ég hef minnst á það á síðum þessum að Þrymskviða var hljóðrituð á vegum Ríkisútvarpsins og útvarpað á sumardaginn fyrsta árið 1977. Er ekki ráð að gleðja hlustendur með því að endurflytja óperuna?

Komdu nú og kroppaðu með mér ...

Þær tengdamæðgur, Elín og Elva Hrönn, tóku slátur. Var mörnn, vambirnar og innmatur annar settur út á svalir.

Elfa Hrönn fór með Birgi Þór í klippingu og kom víst hlaupandi inn með miklu írafári að tilkynna tengdamóður sinni að hrafnar væru komnir í slátrið. Voru þeir 5 sem átu í mestu makindum. Mér skilst að þeir hafi þegar verið búnir með eitthvað af mýrum og einn poka af mör þegar boðinu lauk.

Hver reynir að bjarga sér og sínum í kreppunni og er víst að samhjálp ríkir í krummheimum.

Boðskapur Völuspár

Mér hefur tíðum orðið hugsað til lokakafla Völuspár hina síðustu daga þegar allt hefur lagst á eitt við að þyngja lund manna.

Völvan sér fyrir sér iðjagræna velli og að jörðin muni rísa að nýju. Fleiri virðast þessarar skoðunar. Í ágætum pistli sínum í Morgunblaðinu í dag ræðir Pétur Gunnarsson hvað geti tekið við eftir að gerningaveðri fjármálahildarleiksins linnir. Röksemdir hans um aukna sameign helstu innviða samfélagsins eru þess virði að menn doki við og lesi þær.

Þá er einnig athyglisverð úttekt leiðarahöfundar Morgunblaðsins á vangaveltum Gylfa Magnússonar um framtíð íslensks efnahagslífs. Í gær velti ég vöngum yfir eignatengslunum og nokkru sem Halla Tómas´dóttir, forstjóri Auðar Kapítals sagði við mig í síma í sumar. Hún sagði að Íslendingar hefðu verið of oppteknir af samruna fyrirtækja og meintri hagræðingu. Hún taldi að menn hefðu farið offari og að eignatengsl og hagræðing væri tvennt ólíkt.

Nú kemur greinilega í ljós að á ýmsum sviðum á þessi fullyrðing Höllu við rök að styðjast.

Tryggjum gengi íslenskrar tungu

Stofnaður hefur verið banki sem kallaður er "Nýi landsbanki Íslands".

Veik beyging lýsingarorða er einungis notuð þegar ákveðinn greinir fylgir nafnorðum. Því ætti bankinn að heita "Hinn nýi landsbanki Íslands" eða "Nýr landsbanki Íslands."

Látum ekki gengi íslenskrar tungu falla með krónunni

En öllu gamni fylgir nokkur alvara. Ég votta öllum þeim, sem missa vinnuna, einlæga samúð mína og vona að almættið sjái til þess að þeir fái starf við sitt hæfi. Atvinnuleysið er mannskemmandi og reynir mjög á sálarstyrk fólks. Vonandi finna menn ný tækifæri í stöðunni.

Ný tækifæri handa íslensku hljómlistar- og íþróttafólki

Að undanförnu hafa birst fréttir um að íslensk íþróttafélög hyggist flest segja upp samningum við erlenda leikmenn sem starfa hérlendis.

Í fyrradag var á morgunvakt Ríkisútvarpsins athyglisvert samtal við framkvæmdastjóra Sinfóníuhljómsveitar Íslands þar sem hann lýsti þeim vandræðum sem hljómsveitin horfir fram á vegna samninga við erlenda hljómlistarmenn.

Í breyttum aðstæðum felast ný tækifæri. Nú eiga íþróttafélögin að einbeita sér að íslenskum íþróttamönnum og skila þeim árangri sem aðstæður leyfa.

Hið sama á við um Sinfóníuhljómsveit Íslands. Hér á landi er sveit úrvals hljóðfæraleikara sem geta jafnvel tekið að sér öll þau einleikshlutverk sem áður var ætlað að erlendir hljóðfæraleikarar sinntu. Þá eigum við einnig nokkra stjórnendur sem hafa sjaldan fengið að reyna sig.

Ef rétt verður á málum haldið getur þetta orðið til þess að efla metnað á meðal íslenskra íþrótta- og tónlistarmanna.

Nokia sjái að sér

Snertiskjáir er einhver vesta uppfinning tölvualdar einkum þar sem þeir eru notaðir þar sem allir eiga rétt á að nýta sér tölvur. Þetta kom m.a. í ljós þegar Reykjavíkurborg efndi til atkvæðagreiðslu um flugvöllinn. Þá gat nokkur hópur fatlaðs fólks og aldraðs ekki nýtt sér snertiskjái. Evrópusamtök fatlaðra hafa margsinnis bent á að þessir skjáir útiloki fjölmenna hópa fólks frá því að nýta sér þægindi tækninnar. Í raun ætti bann við notkun snertiskjáa að vera hluti stefnu íslenskra stjórnvalda um upplýsingasamfélagið.

Nokia nær ekki í jólapakkann

Gleðifréttir

Löngu er vitað að of mikill hraði er orsök flestra slysa í umferðinni. Árið 1987 skrifaði Hrafn Baldursson á Stöðvarfirði Öryrkjabandalagi Íslands og lagði til að bandalagið leitaði samstarfs við tryggingafélögin um þróun hugbúnaðar sem gæti takmarkað hraða í bifreiðum. Tryggingafélögin sýndu þessu máli lítinn áhuga. Ég bar síðan fram svipaða tillögu í umferðarráði fyrir fjórum árum og naut hún stuðnings Óla H. Þórðarsonar. Bílasérfræðingarnir í ráðinu umhverfðust og sögðu að ekki væri hægt að stjórna hraða bifreiða með utanaðkomandi hugbúnaði eða fjarstýrðum og færðu fyrir því ýmis rök svo sem að blöndungurinn þyldi það ekki og fleira sem ég hef ekki vit á. En nú virðist Ford ætla að sanna hið gagnstæða.

Ford gerir foreldrum unglinga kleift að takmarka hraða og hávaða