Nýtt jafnréttisfrumvarp

Í dag var dreift á Alþingi nýju frumvarpi til laga um jafnan rétt karla og kvenna þar sem m.a. mun vera gert ráð fyrir afnámi launaleyndar.

Ekki veitir af að jafna hlut kynjanna. En hvenær á að leggja fram lög um jafnan rétt fatlaðra á við aðra þegna eða þess heldur: bann gegn mismunun á grundvelli uppruna, trúarbragða, kynferðis, kynhneigðar eða fötlunar?

Með því að taka þessa hugsun inn í nýju jafnréttislögin væri haldið inn á nýjar og réttlátari brautir í jafnréttismálum. Fleiri en konur eru beittir misrétti.

Dalai Lama og stjórnmálin

Í dag sendi ég vini mínum Þorvaldi Friðrikssyni, fréttamanni, eftirfarandi bréf:

Kæri vinur og félagi.

Mér þótti frétt þín um Dalaílama og Kanadamenn hreint afleit.

1. Harper og reyndar Bush líka tóku á móti Dalaílama sem trúarleiðtoga, EKKI veraldlegum leiðtoga, enda hefur Dalaílama aldrei haldið því fram á síðustu árum að hann sé veraldlegur leiðtogi. Þeir gerðu hvor um sig talsvert úr baráttu hans fyrir mannréttindum og er það vel.

2. Kínversk stjórnvöld hafa frá örófi alda ráðsmennskast með trúarbrögð í landinu. Tang-tímabilið er einna gleggsta dæmið um þetta. Þá voru öll trúarbrögð miðstýrð, ef svo má að orði komast. Nefni ég sem dæmi að söfnuðir Gyðinga og kristinna Aríusarsinna höfðu komið sér fyrir í Xi'an, sem var þá höfuðborg keisaraveldisins. Þeir voru horfnir um 800 og kristnir söfnuðir hurfu að jafnaði skömmu eftir að reynt var að koma þeim á fót.

Þegar Kínverska alþýðulýðveldið var stofnað árið 1949 var talið að um að u.þ.b 700.000 Kínverjar væru kristnir (heimild: BBC 20. okt. 2007). Nú eru þeir taldir á bilinu 16-20 milljónir og hefur fjölgað svo mjög á umliðnum árum að kínverskir fjölmiðlar tala jafnvel um kristniæðið.

http://www.bbcworldservice.com/china

Viðhorf kínverskra kommúnista og indverskra stjórnvald er ærið misjafnt til trúarbragða. Kínverjar hafa löngum lagt á það áherslu að stjórnmál og trúarbrögð fari ekki saman. Þá var eins konar ríkistrú á keisarann á sínum tíma. Þess vegna var eðlilegt að upp sprytti eins konar ríkistrú á Mao formann, enda er Kínverski kommúnistaflokkurinn í raun arftaki gömlu keisaraættanna.

En Þorvaldur minn. Það er merkilegt hvernig sumir fréttamenn daðra við Indverja og kalla þá fjölmennasta lýðræðisríki heims. Þótt það megi vissulega kallast rétt eru framin þar mannréttindabrot sem eru engu miður svívirðileg en það versta sem við fréttum frá Kína.

Dalaí Lama lýsti því yfir í viðtali um daginn og endurtók það í ræðu þegar hann fékk orðuna frá Bush að hann leitaðist ekki við að vera pólitískur leiðtogi og hann sakaði kínversk stjórnvöld um hugleysi þar sem þau þyrðu ekki að horfast í augu við áhrif trúarbragða á samfélagið. Þetta er að mestu satt hjá Dalaí Lama. Nú er hins vegar svo komið að sögn breska ríkisútvarpsins að kínversk stjórnvöld leita leiða til þess að sætta sjónarmið stjórnmála og trúarbragða.

Ef þú kynnir þér sögu Tíbets muntu komast að því að kínverski keisarinn Chen Long sem ríkti á árunum 1714-1760, kom Dalaí Lama á trón sem umboðsmanni kínversku stjórnarinnar í Tíbet. Þannig er nú það. Þeir voru víst báðir búddistar.

Það græðir enginn á að traðka á trúarbrögðum og margir skaðast á því. Þið fréttamenn hljótið að þurfa að flétta annars konar fróðleik inn í fréttir ykkar um Dalaí Lama en andstyggð ykkar á kínverska stjórnarfarinu. Ég er viss um að það skilar betri árangri.

Með vinarkveðju,

Arnþórr

Níðangursandi íþróttanna

Í morgun var gerð tilraun til þess að taka fjarstaddan mann af lífi í beinni útsendingu Ríkisútvarpsins. Það var Eyjólfur Sverrisson, blóraböggull íslenska landsliðsins í knattspyrnu sem var til umræðu.

Sveinn Helgason, hinn ágæti fréttamaður Ríkisútvarpsins og yfirleitt hinn vandvirkasti, sótti þar að Einari Þorsteinssyni, formanni KSÍ með alls konar spurningar á lofti sem bentu til þess að hann væri í vafa um hæfni Eyjólfs Sverrissonar.

Ég hef ekki mikinn áhuga á knattspyrnu, finnst íþróttin ef íþrótt skyldi kalla komin út í öfgar og ekkert sem tengir landsliðið við áhugamennsku, enda verður að halda sumum íþróttaféögum gangandi með því að flytja inn erlenda leikmenn. Íslendingar hafa löngum verið þeirrar skoðunar að þeir séu á meðal bestu knattspyrnumanna heims. Samt tapa þeir hverjum leiknum á fætur öðrum og eru svo hrokafullir að þeir skammast sín fyrir að tapa fyrir smáþjóðinni Lichtenstein. Fyrir mér horfir málið þannig við að ég styð allar smáþjóðir í íþróttaleikjum gegn Íslendingum.

Eyjólfur Sverrisson hefur af mikilli prúðmennsku svarað spurningum fréttamanna um leik liðsins við Lichtenstein-búa og segist halda að hann geti bætt árangur liðsins. Á Morgunvakt Ríkisútvarpsins kom m.a. fram að menn reita saman leikmenn í landsliðið héðan og þaðan og þjálfarinn fær eingöngu að hafa þá undir sinni stjórn í skamma stund fyrir hvern leik. Þannig tekst aldrei að skapa góða liðsheild.

Það er ekki Eyjólfur sem á sök á tapinu gegn Lichtenstein. Það er landsliðið. Því ber að skipta um landslið. Nýr þjálfari breytir þar engu. Við höfum á undanförnum heyrt allt of mögg dæmi um þjálfara sem eiga að bjarga Íslendingum frá skömm. Landsliðið kærir sig einfaldlega ekki um það.

Ég vona að ekki takist að reita af Eyjólfi æruna og óska honum alls góðs í framtíðinni.

Evróvíðsjón og Mari Boine - andstæður í dagskrárgerð

Í gær hlustaði ég með öðru eyranu á aðdraganda Evróvíðsjónar, sem íslenska ríkissjónvarpið skenkti áhorfendum sínum og hlustendum. Ekki ætla ég að dæma þau lög sem ég heyrði, en þetta er mér efst í huga:

Íslendingar eiga varla nokkurt erindi í þessa keppni. Þeir skammast sín fyrir þjóðtungu sína og ímynda sér að þeir komist frekar áfram í keppninni með því að syngja lélega enska texta.

Það eru mörg dæmi þess í Evróvíðsjón að söngtextar á tungum smáþjóða hafi komist áfram. Hét ekki eitthvert norskt lag Lad oss svinge? Það sungu Norðmenn á norsku og unnu.

Íslendingar hafa sent fjölmörg lög á ensku í keppnina og jafnan farið heim með sárt eða hálfsárt ennið. Getur verið að sumum finnist íslenskan ekki henta til dægurlagasöngs eins og sumir halda því fram að vart sé hægt að syngja óperuaríur nema á ítölsku? Mér finnst ýtt undir múgmennskuna með þeirri menningarstefnu að skylda ekki höfunda til þess að skila textum á íslensku við lög sín. Jafnvel Ísraelsmenn syngja á hebresku sem fáir skilja nema þeir.

Eftir að Evróvíðsjóninni lauk og kvikmynd með ensku tali skall á eyrum hlustenda, leitaði ég næðis og hlýddi á fléttuþátt frá norska útvarpinu sem Ríkisútvarpið sendi út á Hljóðbergi þar sem Viðar Eggertsson hafði klifrað upp. Af tindi Hljóðbergs gerði hann ágæta grein fyrir viðfangsefinu, Mari Boine, samískri söngkonu sem hefur leitað uppruna sins í söng og ljóðum.

Eiginlega ætti ég sem útvarpsmaður að skrifa dálítið um tæknina á bak við gerð fléttuþátta, en Norðmenn kunna þar prýðilega til verka. En hitt skiptir meira máli að stjórnandinn leiddi hlustundendur af mikilli nærfærni inn í hugarheim Mari Boine og lýsti átökunum millum hennar og foreldranna sem reyndu að þröngva henni til níðþröngrar trúar á Biblíuna.

Mari Boine slapp heil frá uppeldinu, að vísu dálítið meidd á sálinni. Hún hefur lært að vera stolt af uppruna sínum, hefðum og tungu.

Í þættinum fylgdu hlustendur Mari Boine til Parísar og þar söng hún á samísku, hvorki ensku né frönsku. Samt hylltu áheyrendur hana vel og lengi!

Mari Boine fer sínar eigin leiðir og byggir á þjóðararfi sínum. Flestir popparar íslenskir vilja fleygja þjóðararfinum og skríða fyrir múgmennskunni.

Algeng orðtök hverfa úr málinu

Um miðjan 7. áratug síðustu aldar stýrðu tveir ritstjórar sínu blaðinu hvor í Vestmannaeyjum. Annað var Eyjablaðið en hitt Fylkir. Annar ritstjórinn kenndi við Gagnfræðaskóla Vestmannaeyja en hinn við Barnaskóla Vestmannaeyja.

Árið 1966 ef ég man rétt tók ritstjóri fylkis sig til og birti eftir sig ljóð í blaðinu undir skáldaheitinu Örn hins kalda norðurs.

Hann hætti því hið snarasta þegar ritstjóri Eyjablaðsins birti grein í blaði sínu þar sem hann greindi frá því að nú væri ritstjóri fylkis farinn að ganga andlegra örna sinna í blaðinu.

Ég hef sagt fjölmörgum þessa sögu og þykir flestum hún jafnskemmtileg og mér. Í fyrravor sagði ég ungum manni frá Vestmannaeyjum þessa sögu. Þá brá svo við að hann hló ekki svo að ég spurði hvort hann vissi hvað "að ganga örna sinna" þýddi. Já, hann vissi að það þýddi að fá eitthvað staðfest. Ég leiðrétti piltinn og kom þá í ljós að hann hafði aldrei heyrt máltækið.

Að undanförnu hef ég hitt fólk á aldrinum frá tvítugu til fimmtugs og fáir hafa þekkt þetta orðtak.

Til eru ýmis orðtök um að ganga örna sinna svo sem að hægja sér o.fl. Langamma mín vildi vera kurteis og talaði um að kýrnar kúkuðu. Það var of gróft að tala um að þær skitu.

Sennilega þarf að leggja meira kapp en hingað til á að kenna ungu fólki ýmis orðtök sem fegra málið og gera það fjölbreyttara. Að svo mæltu hlýði ég kalli líkamans, fer á náðhúsið og geng örna minna.

Tollur á hljóðbókaspilurum fyrir blinda

Í Mogganum er í dag birt athyglisvert bréf frá Einari Lee um ofurtolla á Daisy-spilurum sem nýtast sem hljóðbókaspilarar fyrir blint fólk. Heldur Einar því fram í grein sinni að tæki þessi beri vörugjöld.

Þetta er með ólíkindum, ef satt reynist, og mér dettur ekki í hug að rengja Einar. Ég veit að hljóðritunartæki bera aukagjöld en mér flaug ekki í hug að hjálpartæki beri slík gjöld. Ekki er hægt að hljóðrita með almennum Daisy-spilurum en það er hins vegar hægt með sumum mp3-tækjum. Þótt einungis sé um mjög léleg hljómgæði að ræða eru þeir samt flokkaðir með hágæða atvinnutækjum.

Einhver maðkur er hér í mysunni og fyndist mér að samtök eins og blindrafélagið, ættu fyrir löngu að hafa gert atlögu að stjórnvöldum í sambandi við þetta. Nú er ég að vísu ekki í félaginu en dettur samt í hug að ráða þyrfti lögfræðing til starfa til þess að fara yfir ýmsa vankanta á íslenskum lögum sem snertamálefni blindra og leggja fram fullmótaðar tillögur um breytingar á þeim. Ég var talsmaður slíkra hugmynda fyrir nokkrum árum en var ekki gefið tækifæri til að hrinda þeim í framkvæmd. Samtök fatlaðra verða að taka upp önnur vinnubrögð til þess að þoka málum sínum áleiðis með öðrum hætti en hingað til hefur þekkst.

Þetta rifjar upp óþægilegar minningar um það þegar söluskatturinn sálugi var lagður niður og virðisaukaskattur tekeinn upp í staðinn. Þá reyndi Öryrkjabandalagið árangurslaust (og Blindrafélagið) að fá virðisaukaskatt af hjálpartækjum felldan niður. Það bar engan árangur en Sjónstöð Íslands var heitið hærri framlögum vegna hjálpartækja sem næmi virðisaukaskattinum. Við þetta var ekki staðið.

Nú er lag til breytinga og maður skyldi ætla að fatlaðir þingmenn gengju í lið með félögum sínum í þessu máli.

Vefur TM einhver aðgengilegasti vefur heims!

Í dag vottaði Sigrún Þorstensdóttir, aðgengisfræðingur, fyrir hönd fyrirtækisins Sjár ehf, að vefur Tm væri nú kominn með vottun III fyrir aðgengi og lengra verður tæplega gengið.

Það eru ljúfsárar tilfinningar sem bærast innra með mér þegar ég rifja upp fyrri vottun vefsins hinn 6. desember 2005, en ég hafði lítillega komið nálægt prófun vefsins. Í sumar veittist mér einnig sú ánægja að prófa nokkra hluti sem vefhönnuðir TM og Sigrún höfðu útbúið. Allt stóðst þetta ítrustu kröfur.

Einkafyfirtæki og opinberar stofnanir ættu að taka TM sér til fyrirmyndar. Það er dapurlegt að ræða við suma forráðamenn hálfopinberra fyrirtækja eða nýlega einkavæddra sem halda því blákalt fram að aðgengi sé ekki ofarlega á blaði í stefnu fyrirtækjanna, en það renna þó á þá tvær grímur þegar þeim er bent á upplýsingastefnu stjórnvalda. Vonandi hverfa þeir frá villu sinni.

Ég hvet lesendur þessa pistils til þess að skoða vefinn tm.is og njóta þess að flakka um hann. Ég hef áður lýst því á þessari síðu að ég hafi hug á að gerast viðskiptavinur TM og hef ekki horfið frá því. Það er svo gaman að fylla út þessi rafrænu eyðublöð og vita að maður stendur í því sambandi jafnfætis hverjum öðrum notanda. Oftast nær er fötlun fólgin í þeim hindrunum sem lagðar eru í götu fólks.

Til hamingju, Sigrún Þorsteinsdóttir og Tryggingamiðstöð með frábært verk.

Tveir útvarpsþættir

Ég hef að undanförnu hlustað á þættina gárur í umsjón Silju Báru Ómarsdóttur. Eru þeir um margt vel gerðir og umræðan, sem þar er efnt til, afar athyglisverð og vönduð.

Silja Bára leggur sig fram um að gera ítarlega grein fyrir ýmsum þáttum alþjoðlegra stjórnmála og stöðu Íslands í því samhengi. Sem dæmi má nefna afar athyglisverða umræðu um öryggisráð Sameinuðu þjóðanna og stöðu Íslands og í gærkvöld var endurtekinn þáttur hennar um stöðu kvenna, með eindæmum vandaður umræðuþáttur þar sem vakin var athygli á því réttleysi sem konur þurfa víða að kljást við.

Silja virðist afar vel undirbúin og þekkja það efni sem er til umræðu hverju sinni. Hún fellur þó stundum í þá grifju að spyrja viðmælendur sína fleiri en einnar spurningar í einu og er þá einatt undir hælinn lagt hvaða spurning eða hluti spurningarinnar verður fyrir valinu hjá viðmælandanum.

Í gær var einnig endurtekinn fyrsti þáttur Hauks Ingvarssonar um Jónas Hallgrímsson. Tilkynnt var að þættirnir væru gerðir í samvinnu við Útvarpsleikhúsið og hélt ég að um einhvers konar fléttu yrði að ræða.

Það reyndist og vera. Páll Valsson fjallaði um Jónas og lesið var upp úr ýmsum frásögnum um Jónas auk kvæða hans og Bjarna Thorarensen og bréfs frá Tómasi Sæmundssyni.

Þátturinn var að flestu leyti áheyrilegur. Vart verður sagt að leikararhafi farið þar á kostum.

Sá sem las ljóð Jónasar og Bjarna misþyrmdi þeim með afleitum lestri. Ástar- og saknaðarljóð urðu eins og hlutlaus kvæði eða jafnvel gamankvæði. Nú er oftúlkun verri en engin túlkun. Vegna flutnings ljóðanna læddist sá efi að mér að leikarinn skildi ekki ljóðin.

Sá, sem las bréf Tómasar Sæmundssonar til Jónasar, féll kylliflatur í tímaþolfallsgrifjuna og las dagsetningu bréfsins í nefnifalli í stað þolfalls: tuttuttugasti og fimmti október í stað tuttugasta og fimmta október. Ótrúlega margir virðast ekki lengur þekkja þennan sið a tímasetning sé höfð í þolfalli.

áður en þættinum var útvarpað lauk umsjónarmaður þáttarins Út um græna grundu þættinum á því að greina frá því að um þetta leyti héldu menn upp á 200. ártíð Jónasar. Ártíð er miðuð við dánardag en afmæli við fæðingardag. Jónas karlinn á því 200 ára afmæli 16. nóv nk eða hefði átt það hefði honum enst aldur, eins og sagt er.

Eru snertiskjáir framtíðin?

Í þættinum Cultureshock á BBC var í gær fjallað um nýjung sem Microsoft kynnir um þessar mundir. Um er að ræða byltingarkennda vinnslu myndrænna gagna og aðgerðir sem voru áður framdar með lyklaborði eða mús.

Gert er ráð fyrir að tölvuskjárinn verði flatur, eins konar borð og geti fólk flutt gögn sín fram og aftur með einni saman snertingunni. Taldi sérfræðingur, sem rætt var við, að brátt heyrðu lyklaborðin sögunni til. Benti hann m.a. á að snertiskjáir yrðu sífellt algengari á tölvum, tónhlöðum, farsímum o.s.frv.

Ekki ber að efa að þessi nýja snertitækni komi að notum á mörgum sviðum og ýti undir sköpunargleði fólks. Þá hljóta listamenn og hönnuðir að fagna þessari þróun.

Sérfræðingurinn benti einnig á aðra þróun sem mun ýta lyklaborðum að mestu út af markaðinum, en það er þróun hugbúnaðar sem gerir fólki kleift að eiga samskipti við tölvur með tali. Slíkur hugbúnaður er löngu kominn á markað fyrir flest menningarmál heims. Hér á landi hefur lítið gerst á þessu sviði undanfarið. Samtök fatlaðra hér á landi virðast ekki hafa burði til þess að ýta undir slíka þróun.

Þá má nefna búnað sem hreyfihamlað fólk getur nýtt sér til þess að stýra tölvum. Þá duga augnhreyfingarnar einar saman og fleira mætti nefna sem uppgötað hefur verið.

Evrópusamtök fatlaðra hafa bent á að snertiskjáir útiloki stóran hóp notenda frá því að geta nýtt sér tæknina. Víða hefur slíkum snertiskjám verið komið fyrir á opinberum stöðum þar sem kynningarefni er framreitt handa gestum. Þeir sem eru sjóndaprir eða með skerta hreyfigetu í höndum geta með engu móti nýtt sér þessa tækni. Fróðlegt verður að vita hvort samtök fatlaðra Bandaríkjamanna bregðist ekki við þessari þróun. Það var fyrir tilstilli bandarísku blindrasamtakanna að Microsoft neyddist til þess að huga a aðgengi fatlaðra að Microsoft-kerfinu.

Þegar Windows 95 kom á markaðinn lýsti ríkisútvarpið stýrikerfinu sem byltingarkenndri lausn. Ég laumaði inn athugasemd til fréttastofunnar um þær afleiðingar sem þessi þróun hefði fyrir blinda tölvunotendur og birti fréttastofan þessa athugasemd. Sannleikurinn var nefnilega sá að tækjaiðnaðurinn, sem hafði myndast um tölvuhjálpartæki blindra, riðaði til falls þegar Windows 95 kom á markaðinn.

Vonandi verður Microsoft á verði núna og fer ekki fram úr sjálfu sér.

Microsoft þverskallaðist ekki lengi við að sinna aðgengismálum. Nú er blint fólk mun betur sett í tölvumálum en áður vegna þeirra möguleika sem Windows býður mönnum. Fleiri atvinnuveitendur þyrftu að vita hvaða byltingu nútímatækni hefur valdið og getur haft í för með sér ef rétt viðhorf eru fyrir hendi. Þá fengi fatlað fólk kannski ekki svör við umsóknum sem hljóða þannig: "Því miður treystum við okkur ekki til að ráða þig ....."

Milljón er eintöluorð

Nú dynur á okkur fréttin:

Kvartmilljón manna hafa flúið eldana .....

Frumlag setningarinnar er eintöluorðið milljón. Þess vegna á að lesa

Kvartmilljón manna hefur flúið ....

Enn fallegra væri að segja:

Fjórðungur milljónar fólks hefur flúið....

Í gær sótti ég um starf prófarkalesara hjá fyrirtæki og er þetta í annað sinn sem ég hef sótt um slíkt starf í þessum mánuði. Flest gögn eru nú á tölvutæku sniði og ætti slíkur yfirlestur því ekki að vefjast fyrir mér.

Það verður fróðlegt að vita hvort þessar umsóknir skili árangri.