Hin gullna eymd - sönn hrollvekja

Á bls. 12 í Morgunblaðinu í dag birtist grein eftir Agnesi Bragadóttur um skuldsetningu fyrirtækisins Soffaníasar Cecilssonar á Grundarfirði. Greinin er þannig kynnt:

"SKULDIR sjávarútvegsfyrirtækisins Soffanías Cecilsson hf. í Grundarfirði nema nokkrum milljörðum króna umfram skuldir.

Upphaf ógæfu fyrirtækisins má rekja til þess að framkvæmdastjóri þess tók í mars 2007, með stuðningi meirihluta stjórnar, þriggja milljarða króna lán í Landsbankanum í svissneskum frönkum og japönskum jenum og fjárfesti í hlutabréfum í Landsbankanum og peningamarkaðssjóði Landsbankans.

Megnið af fjárfestingunni er fyrir löngu tapað en eftir situr fyrirtækið með skuldina sem nálgast nú 10 milljarða króna vegna gengisþróunar.

Innbyrðis hefur allt logað í deilum í þessu rótgróna fjölskyldufyrirtæki, þar sem minnihlutaeigandinn Magnús Soffaníasson, sem á 30,14% í félaginu, hefur átt í stríði við mága sína tvo, þá Sigurð Sigurbergsson framkvæmdastjóra og Rúnar Sigtrygg Magnússon stjórnarformann, vegna ágreinings um fjárfestingarstefnu fyrirtækisins og um umboð framkvæmdastjórans til skuldsetningar félagsins. Ágreiningsefnin eru óútkljáð; Magnús vann mál gegn félaginu í Héraðsdómi Vesturlands, en því var áfrýjað til Hæstaréttar."

Það hefur áður komið fram á þessum bloggsíðum að heimildir bentu til þess um mitt sumar í fyrra að lánasöfn íslensku bankanna væru lítils virði. Hrollvekjan, sem Agnes Bragadóttir greinir frá í Morgunblaðinu í dag, sýnir þetta betur en flest sem hefur birst um þessi mál. Jafnframt birtir hún þá glýju sem rorráðamenn fyrirtækjanna virðast hafa verið haldnir. Einnig má halda áfram og spyrja hvort þetta dæmi birti ekki í hnotskurn þær ógöngur sem kvótaframsalið kom Íslendingum í.

Áhugi á eigin þróun

Ég hlýddi á afar athyglisverðan þátt í BBC í gærkvöld. Kona nokkur, læknir að mennt, lýsti því þegar hún fékk heilablóðfall. Hún vissi að hverju fór og varð mjög forvitin. Henni tókst að hringja til samstarfsmanns síns og gera honum skiljanlegt að eitthvað væri að.

Í þættinum lýsti hún, móðir hennar og fleiri hvernig að endurhæfingunni var staðið. Allan tímann sagðist hún hafa skynjað að sér gæfist einstakt tækifæri til þess að læra af þessu óhappi ef óhapp mætti kalla, því að hún tók heilablóðfallinu sem jákvæðri áskorun.

Sem betur fer er ýmsum gefið að geta tekist á við örlög sín af æðruleysi og jafnvel snúið þeim sér og öðrum í hag. Þannig mátti skilja að þessi bandaríska kona teldi sér nú betur fært að skilja þá sem víkja frá viðteknum hefðum vegna sjúkdóma eða fötlunar og hún var sannfærð um að hún gæti nýtt reynslu sína öðrum til góðs.

Skrípaleikur stjórnarandstæðinga á Alþingi

Í morgun hitti ég þrautreyndan fjölmiðlaskarf og tókum við tal saman. Dáðist hann að forsætisráðherra fyrir að hafa flutt munnlega skýrslu um efnahagsmál án þess að segja nokkurn skapaðan hlut og koma með einhverjar lausnir.

Ég brást við til varnar ráðherranum og sagðist halda að enginn þeirra, sem bað um skýrsluna vissi sitt rjúkandi ráð. Stjórnarandstaðan væri jafnráðvillt ef ekki ráðvilltari en ríkisstjórnin.

Gamli skarfurinn, sem hefur verið fremur hallur undir Sjálfstæðisflokkinn, færðist þá allur í aukana og sagði: “Bjarni Benediktsson hefði áreiðanlega hækkað bæði bensínið og brennivínið ef hann hefði verið í stjórn”. Héldum við síðan áfram að fjargviðrast út í stjórnarandstöðuna og Alþingi. Vorum við sammála um að málflutningur hennar væri ótrúverðugur enda kynni hún fá ráð til að rétta af halla ríkissjóðs.

Umræðan á Alþingi í gær sínir á hvaða villigötum stjórnarandstaðan er. Í stað þess að sitja hjá eða samþykkja hreinlega boðaðar ráðstafanir, eins og skynsamlegast hefði verið, ryðjast menn fram með gagnrýni og skömmum í stað þess að nefna nokkrar lausnir. Sýndarmennskan er slík að stjórnarandstæðingar þora ekki að kannast við að grípa þurfi til erfiðra ráðstafana og óvinsælla sem bitna á öllum landslýð.

Þegar ég fór af vettvangi voru fleiri komnir í spilið og heyrðist mér ekki betur en þeir kölluðu þingstörf gærdagsins hreinan skrípaleik.

Þjónum alþýðunni

Nú er liðinn hálfur mánuður frá því að ég skrifaði embætti ríkisskattstjóra og vakti athygli á óaðgengiilegri vefsíðu þar sem fólk getur innt af hendi staðgreiðslu skatta. Þar sem ekkert svar hefur borist hyggst ég leita á fund hans og sýna honum hvernig er í pottinn búið gagnvart blindu eða sjónskertu fólki.

Í raun væri það kjörið upplýsingaverkefni fyrir blind eða sjónskert ungmenni að fara svona upplýsingaherferð til þess að sýna hverju hægt er að áorka með tölvutækninni og hvað geti staðið í vegi fyrir því að fólk sem sér ekki fótum sínum forráð fái þrifist í tölvuumhveri nútímans. Ríkið greiðir fyrir rándýran búnað sem á að auðvelda blindu fólki aðgengi að tölvum. Opinberir atvinnuveitendur og forystumenn einkafyrirtækja vita hins vegar ekki hvað auðvelt er að ryðja ýmsum hindrunum úr vegi. Kannski ætti ég að taka þetta að mér á eigin spýtur í sumar og hefja trúboðsleiðangur. Ég gæti verið með falinn hljóðnema eða myndavél og gert sjónvarpskvikmynd um efnið. Hér með óska ég eftir samstarfsaðila til nokkurra mánaða.

Íslenskar reifarastælingar og þýddir reifarar

Fyrir rúmum áratug vakti athygli mína auglýsingin um fyrstu Harry Potter bókina. Um svipað leyti og hún kom út var mér falið að skima hana inn og breyta í blindraletur. Þótti mér bókin svo skemmtileg að ég vann þetta verk á fjórum dögum ef ég man rétt.

Ég vann einnig þá næstu, en eftir það hætti ég hjá Blindrabókasafni Íslands. Lásum við hjónin næstu bækur saman. Síðustu tvær bækurnar las ég þó einn en þær fékk ég hjá Blindrabókasafni Íslands. Ég réðst á þá síðustu um daginn og hafði vissa skemmtan af. Þó verð ég að viðurkenna að á köflum þótti mér bókin fulllangdregin og að skaðlausu hefði mátt sleppa sumum köflunum sem voru í raun endursögn á því sem áður hafði verið greint frá.

Þýðingar Helgu Haraldsdóttur hafa farið batnandi með hverri bók. Þegar hugurinn er látinn reika um þetta þýðingarverk hennar er ástæða til að harma að ýmis heiti svo sem heiti menntaskólans, sem galdrar voru kenndir við, skyldi ekki þýtt ásamt nöfnum deildanna. Það hefði gefið bókunum margfalt meira gildi á íslensku. Finnsk vinkona mín hefur sagt mér að ýmis heiti sem koma fyrir í sagnabálkinum hafi finnski þyðandinn þýtt. Ég vona að við endurútgáfu bókanna verði þýðingarnar lagfærðar og staðfærðar auk þess sem meinlegar þýðingarvillur verði leiðréttar. Til dæmis er ótækt að tala um prófessora sem kenna krökkum á gagnfræða- eða menntaskólastigi..

Ég læt einatt glepjast af auglýsingum og trúi einkum því sem auglýst er í Ríkisútvarpi allra landsmanna, einkum ef auglýst er á rás eitt. Þannig lét ég glepjast af bókinni Sólkrossinum eftir Óttar M. Norðfjörð. Bókinn fjallar um hálfbrjálaðan bónda austur í Rangárvallasýslu sem stofnar sólkrossreglu á grundvelli kenninga Einars Pálssonar, en Baldur Skarphéðinsson, sem reynt er að drepa í bókinni, hlýtur að hafa verið lærisveinn hans. Bróðir Baldurs, Grímur, lögregluþjónn, tekur að sér að rannsaka morðið og starfsmaður Þjóðminjasafnsins, Embla, flækist inn í málið ásamt kærastanum sínum. Í lok bókarinnar kemur í ljós að hálfbrjálaði bóndinn, sem flestir grunuðu um græsku, er saklaus, en tengdafaðir hans hafði nauðgað dóttur sinni og var faðir barnsins sem bóndinn taldi dóttur sína.

Óttar byggir persónusköpun og framvindu sögunnar á þeirri formúlu sem Dan Brown notar í sögum eins og Englum og djöflum og Davinci-lyklinum svo að einungis tvær bækur séu nefndar. Þótt Óttar hafri nokkra þekkingu á kenningum Einars Pálssonar og menningu íslenska þjóðveldisins skortir hann ýmislegt sem þarf til að skapa sennilegan söguþráð og sannfærandi persónur. Atburðarásin er svo illa gerð að spennufall verður einhvern veginn þegar frásögnin ætti í raun að rísa sem hæst. Því verður að telja það hástemmda lof, sem bókin hefur hlotið, hreint auglýsingaskrum.

Vonandi eru þetta einungis byrjendaörðugleikar hjá Óttari og vænti ég þess að honum takist betur upp næst.

Hundurinn minn gerir aldrei nokkrum mein

Í fyrradag beit Dobermann-hundur tvær konur sem voru á ferð í Fossvogsdalnum. Önnur þeirra var á hjóli og lýsti reynslu sinni í útvarpsviðtali í morgun.

Lausir hundar hafa verið til vandræða á hjólreiða- og göngustígum undanfarin ár. Stundum strjúka þeir frá eigendum sínum og oftar en ekki sleppa eigendur hundunum lausum. Við hjónin höfum margsinnis sloppið naumlega frá óhöppum vegna lausra hunda á göngustígunum og er það hvorki hundum né eigendum að þakka.

Lausaganga hunda er stranglega bönnuð á höfuðborgarsvæðinu. Í raun og veru á að gera slíka hunda upptæka og lóga þeim skilyrðislaust. Dýr- eða mannbítar eiga engan tilverurétt.

Þýðingarlítið virðist að ræða þessi mál við hundaeigendur. Viðkvæmni þeirra gagnvart þessum skepnum er ótrúleg. Hundarnir virðast stundum njóta meiri umhyggju en börn. Þegar kvartað er undan áreitni hundanna er viðkvæðið iðulega þetta: “Hundurinn minn bítur aldrei” eða “Hundurinn minn gerir aldrei nokkrum manni mein.”

Þessum Dobermannhundi, sem gerst hefur mannbítur, á skilyrðislaust að lóga. Einnig ætti að setja mun strangari reglur um hvaða hundategundir séu leyfðar hér á landi. Engin ástæða er til að Íslendingar þurfi að hætta lífi og limum vegna illa siðaðra villidýra sem eigendur ímynda sér að séu gæludýr.

Fyrir 12 árum hjóluðum við hjónin um nágrenni Glasgow-borgar í Skotlandi. Í minningunni er þessi ferð hreinasta dásemd. Við ferðuðumst talsvert eftir reiðhjólastígum og áttum einatt leið um óbyggð svæði. Athygli okkar vakti að þar voru lögreglumenn á reiðhjólum sem voru fúsir að veita okkur alla þá aðstoð sem þeir gátu.

Á reiðhjólastígum höfuðborgarsvæðisins sést aldrei lögregluþjónn. Umkvörtunum um hundahald og annað ólögmætt framferði á stígunum er sjaldan eða aldrei sinnt.

Íslendingar eru því miður agalausir lögbrjótar og skilja sjaldnast fyrr en skellur í tönnum, þótt reynt sé að fara að þeim með góðu. Því er full ástæða til að löggæsla á stígunum verði sýnileg. Hjólreiðar hafa þar að auki góð áhrif á alla og lögreglan er þar engin undantekning.

Þórhallur Guttormsson

Í dag eru minningargreinar í Morgunblaðinu um hinn ágæta fræðimann, Þórhall Guttormsson.

Við Þórhallur kynntumst á 9. áratugnum, en bókasafnarinn mikli, Þórarinn Pálsson á Egilsstöðum, var sameiginlegur kunningi okkar. Þau heiðurshjón, Ólafur Pálsson og Steinunn Ögmundsdóttir höfðu gefið Blindrafélaginu fé til að hefja ritun Sögu blindra á Íslandi. Halldór Rafnar, sem var um þetta leyti formaður og síðar framkvæmdastjóri Blindrafélagsins, þekkti Þórhall Guttormsson og vorum við sammála um að leggja til að hann yrði fenginn til verksins.

Samstarf okkar Þórhalls gekk með ágætum. Við lögðum saman línurnar um kafla bókarinnar og vann hann alla heimildavinnu. Árangurinn varð hið merkasta fræðirit þar sem saman fór saga blindra Íslendinga frá öndverðu og ágæt skilgreining á hugtakinu blindu.

Upp í hugann koma ótalmörg atvik frá samstarfi okkar. Ég minnist áhugans og vandaðrar heimildarýni Þórhalls. Hann var skemmtilegur samstarfsmaður, fróður, einlægur og um leið skarpvitur. Hann mælti á íslensku eins og hún verður fegurst.

Ég þakka honum af alhug allt sem hann kenndi mér.

Steindór Andersen og Sigurrós til Óslóar!

Jóhanna Guðrún Jónsdóttir og félagar voru svo sannarlega vel að öðru sæti komin í Moskvu í kvöld. Flutningur þeirra var áberandi langbestur og lagið hans Óskars Páls Sveinssonar prýðilegt. Það var hins vegar gaman að heyra norska lagið með Harðangursfiðluleik og þjóðlegu ívafi.

Hvernig væri að einhver tæki sig nú til og semdi dægurstemmu sem send yrði til Noregs á næsta ári og verði Steindór Andersen fenginn til að kveða hana við undirleik hljómsveitarinnar Sigurrósar? Þá verði auðvitað kveðið á íslensku.

Ekki ætla ég að leggja dóm á önnur lög en það norska og íslenska. En kynningar Rússanna voru hreint afleitar, yfirdrifnar og leiðinlegar. Rússar hafa oft átt í vandræðum að tjá sig á alþjóðavettvangi og það virðist lítið hafa lagast.

Langt fram úr mínum vonum

Krían

Við hjónin brugðum okkur út í Suðurnes áðan og gengum umhverfis golfvöllinn. Þar var margt um leikmenn enda veðrið eins og best verður á kosið.

Nokkuð var um kríu en þó ekki þvílíkt ger sem fyrir áratug. Elín sá nokkrar með síli í gogginum. Vonandi veit það á gott.

Sameiningartáknið og Morgunblaðið

Nokkrir forsetar lýðveldisins nutu friðhelgi á meðan þeir sátu á forsetastóli. Þeir voru Sveinn Björnsson, Kristján Eldjárn og Vigdís Finnbogadóttir.

Ásgeir Ásgeirsson var þrautreyndur stjórnmálarefur en naut trausts flestra landsmanna. Þó var þar ein undantekning á. Jónas Jónsson frá Hriflu gaf út ritið Ófeig um nokkurra ára skeið og sparaði einatt ekki gagnrýni á forsetann. Er haft fyrir satt að sumir hafi farið hjá sér við að lesa skrif Jónasar um Ásgeir.

Þegar Ólafur Ragnar Grímsson varð forseti settist annar stjórnmálarefur á forsetastól. Framganga hans var þannig að ekki stóð á gagnrýni og menn hentu jafnvel gaman að forsetanum. Þess minnist ég ekki um aðra forseta. Um daginn varð mér á að kveða fjórar vísur þar sem þeir Haldór Blöndal og Ólafur Ragnar koma fyrir ásamt Davíð og Jóni Baldvini. Voru vísur þessar ortar á föstudaginn langa árið 1995, rúmu ári áður en Ólafur Ragnar varð forseti. Eitthvað mislíkaði einhverjum áheyrenda kveðskapurinn og urðu svartir á svip.

Ólafur Ragnar hefur einatt farið fyrir brjóstið á staksteinahöfundi Morgunblaðsins og eru staksteinar dagsins engin undantekning þar á. Það virðist sama hvað Ólafur Ragnar segir eða gerir - staksteinahöfundur finnur honum það yfirleitt til foráttu eða nýr honum upp úr fortíðinni.

Matthías Johhannessen sagði eitt sinni að við værum menn framtíðarinnar og hrærðumst ekki í fortíðinni. Þetta var á sínum tíma drengilega mælt og mætti staksteinahöfundurinn íhuga þessi orð hins aldna ritstjóra við unggæðinginn, mig.