Drepinn af bankastjórum og lögfræðingum

Frásögn Morgunblaðsins í gær um aðfarir eins af bönkunum gegn bónda, sem hafði tekið myntkörfulán og hagað sér í einu og öllu eftir ráðleggingum bankans, var áhrifamikil og bar því vitni að Mogginn tekur enn á þárr fyrir ritstjóraskiptin. Því er þetta borið saman að almennt þykir Morgunblaðið hafa staðið sig fremur illa í umfjöllun um Sturlungu hina nýju enda málið of skylt helsta höfundi þess ástands sem leiddi til hrunsins.

Frásögn Egils Ólafssonar minnir átakanlega á þá staðreynd að ekki er sama hver á í hlut þegar um rekstur fyrirtækja er að ræða. Bankarnir halda hlífiskildi yfir eigendum Baugs en hóta að gera bændur gjaldþrota þótt líkur séu til að þeir geti náð sér ef bankarnir eru reiðubúnir til samstarfs. Þá er með ólíkindum að jarðir séu seldar án samninga og gjaldþrotahótunum beitt til þess að flæma bændur af jörðum sínum. Þá bætist við að allur mjólkurkvói verður fluttur af jörðinni og hún leggst því með einum eða öðrum hætti í eyði. Fróðlegt væri að vita hverkaupandinn er og hvaðan honum koma fjármunirnir.

Eitt sinn hitti faðir minn Herluf Clausen á götu, sennilega var það árið 1962. Herluf sagðist þá hafa samið grafskrift sína: "Hér hvílir Herluf Clausen, drepinn af bankastjórum og lögfræðingum.

Ýmis ráð sölumanna bankanna hafa orðið fjölmörgum næstum banvæn. Við lá að allar eignir móður minnar lentu í bankahruninu, en í janúar 2008, nánar til tekið þann 15., var ítrekað reynt í löngu samtali að fá mig til að festa fé hennar í hlutabréfum eða peningabréfasjóðum. Tók starfsmaður Glitnis fram að hann vildi eingöngu gera fjölskyldunni greiða því að ævinlega hefðu verið góð samskipti millum mín og föður síns.

Þannig er nú það. Hefði ég farið að ráðum þessa góðhjartaða bankamanns hefði móðir mín tæplega átt fyrir útför sinni. Hið sama er upp á teningnum með bóndann sem Egill Ólafsson skrifaði um í Morgunblaðinu í gær. Hann fór að ráðum bankamanna og uppskar upptöku eigna sinna.

Hver er ábyrgur?

Austurríska grænmetishljómsveitin

Hanna G. Sigurðardóttir sletti skemmtilega úr klaufunum á rás 1 í morgun og fræddi hlustendur um Austurrísku grænmetishljómsveitina. Slóðin er hér:

http://www.gemueseorchester.org/

Límið þessa slóð í vafrann ykkar og njótið þess sem er á síðunni. Öll hljóðfærin eru úr grænmeti. Kokkur er meira að segja hluti hljómsveitarinnar enda er soðin súpa úr hljóðfærunum eftir tónleika og gestum gefið að bragða á góðgætinu. Halda menn svo syngjandi sælir og glaðir heim til sín.

Ég heyrði fyrst um þessa hljómsveit austur í Beijing fyrir 6 árm. Hún hélt þar tónleika og vakti fádæma athygli. Ég trúði vart eigin eyrum þegar ég heyrði fjálglegar lýsingar kínverska fréttamannsins á tónleikunum.

Ef leitað er að orðunum grænmeti, hljómseit og Austurríki (vitanlega á ensku) á netinu kemur í ljós að hljómsveitin, sem var stofnuð árið 1998, hefur orðið ýmsum fyrirmynd slíkra hljómsveita.

Nú ættu íslenskir grænmetisbændur að bjóða þessari hljómsveit hingað til lands og efna til stórtónleika. Í kjölfarið væri hægt að fara í stórátak í sölu grænmetis og kenna Íslendingum að búa til hljóðfæri úr gúrkum og gulrótum. Gulrófur hljóta að hljóma vel séu þær rétt meðhöndlaðar og á sumrin má framleiða hin unaðslegustu hljóð úr hundasúrum, hvönn og njóla. Þar sem notaðir eru hljóðnemar þegar tónlistin er flutt má hafa alls kyns skemmtan í frammi eins og að bryðja gulrófur, smjatta á sölvum, tyggja epli og hvítkál með ýmsum tónbrigðum, smjatta á hreðkum o.s.frv. Hubmyndirnar eru með öðrum orðum óþrjotandi.

Glæpsamlegt athæfi

Á vef mbl.is í gær var vitnað til fréttar á heimasíðu Spalar. Þar var greint frá glæfralegum akstri drukkins ökumanns á jeppa, sem braut niður grindverk við Hvalfjarðargöngin og hefði getað valdið stórslysi. Var sá hinn sami heppinn að drepa hvorki sjálfan sig né ðra.

Áður hefur verið vikið að því á þessum síðum að Íslendingar skilji fátt annað en ströng viðurlög. Atburðir sem orðið hafa í umferðinni að undanförnu sýna og sanna að til einhverra ráða verður að grípa gagnvart þeim sem stofna lífi og limum í hættu með gálausum akstri vegna neyslu áfengis og eiturlyfja, en hvorugt fer saman ásamt akstri. Ég hef verið fylgjandi háum sektum og jafnvel því að bifreiðar verði gerðar upptækar og fólk svipt ökuréttindum a.m.k. jafnlengi og þeir sem eru dæmdir í ævilangt fangelsi. Þetta kunna að vera hörð sjónarmið en aðrar leiðir eru færar.

Í raun þarf að stofna til endurhæfingar einstaklinga sem hegða sér með svipuðum hætti og maðurinn í Hvalfjarðargöngunum. Yrði þátttakendum í slíkri endurhæfingu gert að greiða allan kostnað sjálfir og kæmi hann til frádráttar sektum sem þarf að stórhækka.

Forsetinn snýr við blaðinu

Ólafur Ragnar Grímsson lætur ekki deigan síga. Hann er óþreytandi við að tala við fréttamenn og virðist eiga greiðan aðgang að fjölmiðlum eins og BBC. Þótt sumt, sem hann hefur sagt að undanförnu, orki tvímælis, blandast þó fáum hugur um að forsetinn vilji vel. Nú verða honum senn gerðar siðareglur og er það eftir öðru sem gera þarf í þessu þjóðfélagi.

Í fréttum BBC í morgun var vitnað í Ólaf Ragnar Grímsson þar sem hann fjallaði um íslenska jarðhitann. Í frétt útvarpsins sagði að hálfum mánuði eftir að gosið í Eyjafjallajökli hófst hafi forsetinn bent á að Íslendingar hefðu notið mikilla gæða vegna hitans í iðrum jarðar. Íslendingar væru fremstir þjóða sem nýttu slíka hreina orku sem skipti mannkynið miklu og fengist á sanngjörnu verði. Þannig væri íslenska eldfjallaorkan þjóðinni til blessunar.

Verða pólitísku dagarnir senn taldir?

Ég hnaut um frétt á mbl.is í yngismeyjadaginn þar sem greint var frá mannsöfnuði við heimili Steinunnar Valdísar Óskarsdóttur, þar sem mótmælt var framlögum banka og fyrirtækja í kosningasjóð hennar í tvígang. Mbl, sem er heiðarlegur vefmiðill, birti slóð á heimasíðu Samfylkingarinnar þar sem lesa mátti útskýringar hennar á kosningaframlögunum sem hún fékk vegna tveggja prófkjöra árið 2006 og 2007. Alls námu þessar upphæðir nær 13 milljónum. Sumt var vegna borgarstjórnarkosninga og annað vegna Alþingiskosninga.

Í fréttum ríkissjónvarpsins í kvöld hélt Steinunn Valdís því blákalt fram að þessi framlög hefðu engin áhrif haft á störf sín sem stjórnmálamanns. Það er það, eins og Andri Ísaksson sagði. Hvað hefði orðið um þingmanninn, Steinunni Valdísi Óskarsdóttur, hefði hún ekki fengið þessi framlög? Væri hún þá enn í borgarstjórn eða hefði hún fallið út af lista borgarstjórnar þegar vorið 2006 ef hún hefði ekki hlotið ríflega styrki?

Vafalítið þarf Steinunn að svara þessari spurningu og slíkt þurfa fleiri í þessum flokki að gera. Útrásarsmitið hafði skotið djúpum rótum í Samfylkingunni og varðar það sjálfsagt við ærumeiðingar ef ég tæki mig til og ritaði um tilburði þingmanns nokkurs í þeim efnum. Þótt sitthvað sem Samfykingarfulltrárnir í borgarstjórn og jafnvel á Alþingi aðhöfðust hafi verið löglegt var það tæplega siðlegt og enn verra er það orðið eftir að Sturlunga hin nýja kom út.

Steinunn Valdís hlýtur nú að velta fyrir sér hvort hún fari út úr stjórnmálum með reisn eða láti einhverja umbótanefnd hrekja sig þaðan. Svo mættu fleiri Samfylkingarmenn hugsa.

Íslandsklukkan og kynvillan í leikhúsinu

Sýning Þjóðleikhússins á Íslandsklukkunni er á meðal þess besta sem leikhúsgestum hefur verið boðið á undanförnum árum. Framsögn leikenda er skýr og leikurinn oftast sannfærandi. Þótt hinn mesti ósiður sé að bera saman leiksýningar, sem einkum vera bornar saman með hljóðritum, verður ekki hjá því komist að velta því fyrir sér hvers vegna raddbeiting okkar kynslóðar og þeirrar sem stofnaði Þjóðleikhúsið sé svo ólík. Blæbrigði og einkenni raddanna vor meira áberandi fyrr en nú.

Áður léku karlmenn flest hlutverk og skipti þá litlu hvort þeir léku konur eða karla. Nú ríkir jafnrétti á leiksviðinu og því var það hin versta afskræming í eyrum mínum að Ilmur Kristjánsdóttir skyldi leika Jón Grindvíking. Hún gerði það að vísu vel en hlutverkið varð afskræmilegt og í raun háðslegt fyrir vikið. Slík misnotkun leikara er sennilega eina kynvillan sem hægt er að ræða um í nútíma samfélagi.

Á eium stað vottaði fyrir enskupestinni sem nú tröllríður íslenskri tungu eins og hver önnur drepsótt. Orðið "particula" bar einn leikarinn fram sem "partíkjúla". Hið sama er upp á teningnum þegar hringt er í öryggisfyrirtækið Securitas. Þá er svarað: "Sekjúrítas, góðan dag".

Íslandsklukkan tekur á ýmsum sígildum vanda sem Íslendingar hafa strítt við um aldir og þar á meðal spilltu stjórnmála- og embættismannakerfi. Þótt Danir séu vissulega gagnrýndir fyrir nýlendustjórn sína fá þó Íslendingar vissulega sinn skammt.

Í fyrra hléi og eftir sýningu var á vegi mínum og okkar hjóna skemmtileg kona, móðir tveggja listamanna og söngelsk hláturgyðja. Urðum við sammála um að Þjóðleikhúsið ætti að bjóða til sérstakrar heiðurssýningar á Íslandsklukkunni og bjóða m.a. Jóni Ásgeiri Jóhannessyni, Hannesi Smárasyni og Pálma Haraldssyni, og eru þá víst ýmsir ónefndir sem þyrftu að sjá verkið. Lesendum bloggsins er velkomið að birta ábendingar um heiðursgesti.

Ríkisstjórnin er ekki fjölskipað stjórnvald

Átjánda grein stjórnarskrár Lýðvedisins Íslands hljóðar svo:

"Sá ráðherra, sem mál hefur undirritað, ber það að jafnaði upp fyrir forseta."

Þegar ákvæði stjórnarskrárinnar um ríkisstjórn Íslands og ábyrgð ráðherra eru lesin verður skiljanleg sú túlkun að ríkisstjórnin sé ekki fjölskipað stjórnvald. Í raun má túlka orð stjórnarskrárinnar með þeim hætti að hver ráðherra beri ábyrgð á eigin álaflokki og forsætisráðherra sé eingöngu forseti funda sem ráðherra halda um einstök mál, hafi ráðherrar farið þess á leit.

Forsætisráðherrar hafa þó ráðið mestu undanfarna áratugi um það hverjir hafa verið skipaðir í stjórnir hverju sinni auk formanna og þingflokka viðkomandi stjórnarflokka, en skýr ákvæði hefur vantað í stjórnarskrá lýðveldisins um vald forsætisráðherrans og samábyrgð ríkisstjórnarinnar. Þess vegna er hætt við að Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, svo að eitt nafn sé nefnt, verði vart sótt til saka fyrir afglöp Geirs Haarde og erfitt getur orðið að krefjast þess að landsdómur véli þar um.

Forseti vor hefur eftir að skýrslan um bankahruniðkom út, nokkrum sinnum vikið að þeim vanda í viðtölum, sem stafar af þessum skorti á beinum ákvæðum í stjórnarskránni. Virðist nú sem augu flestra stjórnmálamanna séu að opnast fyrir nauðsyn þess að gjörbreyta stjórnarskrárákvæðunum um ríkisstjórnina og ríkisráðið og kveða skýrt á um ábyrgð ríkisstjórnarinnar. Inn á við er krafist samstöðu en út á við virðist hver ráðherra geta farið sínu fram að einhverju leyti og á eigin ábyrgð.

Eitt sinn á ferli mínum sem formaður Öryrkjabandalags Íslands reyndi mjög á þetta ákvæði. Þá hafði Jóhanna Sigurðardóttir farið fram með talsverðum ofsa gagnvart samtökum fatlaðra og leiddi það til þess að samráðsnefnd félagsmálaráðuneytisins og samtakanna varð um tíma óstarfhæf vegna óbilgirni ráðherrans. Við Ásta Þorsteinsdóttir, sem var formaður Landssamtakanna Þroskahjálpar, leituðum þá á fund Steingríms Hermannssonar forsætisráðherra og varð málið ekki útkljáð á þeim fundi. Féllst Steingrímur hins vegar á að þiggja hjá okkur málsverð í hádeginu nokkrum dögum síðar og halda áfram umræðum. Var sá málsverður háður í húsakynnum Öryrkjabandalagsins og á borðum voru heilsusamlokur og jógúrt.

Steingrímur varðist okkur Ástu fimlega og dásamaðimjög áhuga félagsmálaráðherrans á málaflokknum. Taldi hann sjaldgæft að ráðherrar sinntu málum sínum af jafnmikilli alúð og samviskusemi sem hún. Taldi hann lengi vel að hann fengi litlu áorkað gagnvart ráðherranum, því að ríkisstjórnnin væri ekki fjölskipað stjórnvald og sig skorti hreinlega valdheimildir. Leikar fóru þó svo að hann féllst á að boða til sáttafundar með félagsmálaráðhera og forystumönnum samtaka fatlaðra. Sættir náðust á fundinum og rifuðu allir seglin nokkuð.

Frásögn þessi sýnir í hnotskurn þann vanda sem glímt hefur verið við í íslenskum stjórnmálum undanfarna áratugi. Það er mjög undir forsætisráðherra hverju sinni komið hvernig málefnum reiðir af og hver samábyrgð ráðherranna er. Geir Haarde virðist ekki hafa ráðið ráðum sínum með ríkisstjórninni fyrr en allt var í óefni komið og í skilningi þröngrar túlkunar 18. gr. stjórnarskrárinnar hafði hann leyfi til þess. Þessi einleikur og sú staðreynd að sumum ráðherrum var haldið utan við leiksviðið, virðist einn drýgsti þátturinn í því hvernig fór. Hægri höndin vissi aldrei hvað sú vinstri hafðist að og ríkisstjórnin flaut sofandi að feigðarósi.

Íslenska stórþjófagengið

Af viðbrögðum almennings að dæma er nú mælirinn orðinn yfirfullur svo að út af flóir.

Um daginn birti Björgúlfur Thor Björgólfsson grein þar sem hann baðst fyrirgefningar á misgjörðum sínum gagnvart þjóðinni. Í dag birtir svo Jón Ásgeir Jóhannesson hjartnæma grein í Fréttablaðinu sem fjölmiðlafulltrúi hans heur væntanlega samið. Þar er reynt að sýna kappann sem iðrandi syndara. Hann biðst ekki afsökunar því að sumt voru þetta misheppnaðar tilraunir til þess að bjarga stórfyrirtækjasamsteypu sem var að fara í hundana.

Er gluggað er í Sturlungu hina nýju, eins og hrunskýrslan er kölluð, má hverjum manni vera ljóst að Jóni Ásgeiri Jóhannessyni, Pálma Haraldssyni, Björgúlfi Thor Björgólfssyni og Hannesi Smárasyni var ljóst hvað þeir aðhöfðust og þeir hlutu einnig að vita að fyrr eða síðar hlyti fjárhættuspil þeirra að enda með skelfingu. Á meðan fréttir berast af því að Jón Ásgeir Jóhannesson reyni að koma eignum sínum undan til dótturfélaga, sem þjónar vart neinum tilgangi, trúir því enginn að hann iðrist neins.

Ung móðir spurði hvers vegna þjóðin ætti að fyrirgefa þessum mönnum. Þeir hefðu eyðilagt heilbrigðiskerfið, fé væri ekki lengur fyrir hendi til að halda uppi menntakerfi landsins og almenn velferð barna sinna yrði tæplega endurreist án mikilla fórna sem þjóðin yrði að færa. Annar viðmælandi undirritaðs orðaði það svo í gær að nú færi að verða óhætt að kalla vissa menn þjófa því að það væru þeir þar til annað yrði sannað.

Dómstóll götunnar hefur ekki sæmt þá þessum titli heldur gerðir þeirra sjálfra.

Askan úr Heklu og og gróskusumarið 1947

Sigtryggur bróðir kemur stundum til okkar hjóna og eru þá háðar skemmtilegar orðræður. Ýmislegt er þá rifjað upp.

Í kvöld bar öskufallið úr eyjafjallajökli á góma og þær búsifjar sem af því hafa hlotist og munu hljótast. Rifjaði þá Sigtryggur upp að sumarið 1947 hefði verið óvenjumikil gróska í túnum í Vestmannaeyjum, en hann sló þá um sumarið öðru sinni með dráttarvél. Nokkur aska féll í Vestmannaeyjum, en Hekla tók að gjósa í marslok það ár. Þökkuðu ýmsir öskunni þá miklu grósku sem varð.

Vafalaust verður lítið heyjað í sumar á þeim jörðum í námunda Eyjafjallajökuls sem verst urðu úti. En reynslan af Hekluöskunni fyrir 63 árum gæti þó bent til þess að sums staðar yrði hún til góðs.

di. Hef ég sagt sem er og gætt þess að ýkja ekkert.

Afleit kynning

Síðustu tvo laugardaga voru á dagskrá rásar 1 tveir þættir um íslenska tungutækni. Þættirnir voru í umsjón Ingunnar Högnadóttur og var þar margt vel gert.

Í gær fjallaði hún m.a. um íslensku talgervlana, Sturlu, Snorra og Röggu. Hvorki verður hér lagður dómur á umsögn hennar né viðmælanda. Hljóðritun talgervlanna var svo slæm að hún hlýtur að hafa fælt fólk frá að kynnast þeim nánar. Hið sama var um viðtölin. Þau voru óvenju illa hljóðrituð og sætir furðu að ekki séu gerðar meiri kröfur til dagskrárgerðarmanna Ríkisútvarpsins, einkum þegar um byrjendur er að ræða.

Eitthvað virðist skorta að ungu fólki sé leibeint.