Gerpla er ekki Fóstbræðra saga

Gerpla er snilldarsýning á allan hátt. Umgerð leikmyndarinnar er einföld og táknræn, textinn skilar sér með ágætum og leikhópnum tekst prýðilega að koma meginefni sögunnar til skila - svo vel að fólk þarf ekki að hafa lesið Gerplu áður en það sér leikritið.

Einn óánægðan leihúsgest hitti ég þó í gærkvöld og þótti honum hlutur þeirra fóstbræðra fremur háðulegur. Vel að merkja hafði þessi fjölmenntaði maður ekki lesið Gerplu.

Þar skilur á milli feigs og ófeigs. Gerpla er hvorki Fóstbræðra saga ókunns höfundar né Ólafs saga helga. Gerpla er snörp ádeila á ofbeldi og gerir fremur lítið úr hetjudýrkun enda sagði Halldór Laxness frá því sjálfur hver áhrif samtímans hefðu verið.

Gerpla er samt óður til tryggðarinnar. Þó er undir hælinn lagt hvort sú ást sem maður ber í brjósti til alls sem honum er kærast eigi að verða til þess að hann kasti öllu frá sér og leggi líf sitt í sölurnar til þess að hefna þess er hallaðist. Afraksturinn verður alger ósigur.

Djúp og danskra vopna

Dags hríðar spor svíða.

Ætli þessi endir síðustu vísu Þormóðar Kolbrúnarskálds sé ekki niðurstaða þessara hugleiðinga.

Nornaveiðar fréttastofu RÚV - um viðbrögð fréttamanns

Einn af lesendum bloggsíðunnar sendi Kristni Hrafnssyni, fréttamanni Ríkisútvarpsins, slóðina að síðasta pistli. Fékk hann þau svör að flest væri rétt en upphafið væri „bull og þvættingur“. Slíkt orðbragð bendir til þess að ég hafi haft nokkuð til míns máls og að fréttamaðurinn sé rökþrota. Grípa menn þá einatt til gífuryrða.

Hugtakið „nornaveiðar“ׂ merki m.a. órökstuddar fullyrðingar sem slegið er fram án þess að kafað hafi verið ofan í orsakir þess sem fjallað er um. Slíkar fullyrðingar eru iðulega til þess fallnar að ýta undir sleggjudóma hjá almenningi sem byggja iðulega á fáfræði.

Fréttastofa Ríkisútvarpsins hefur tíðum fjallað um málefni lífeyrisþega af þekkingu og ábyrgð. Þó hefur borið við að fréttamenn hafi ekki verið vandir að virðingu sinni og slegið fram fullyrðingu sem orðið hafa til þess að skaða málstað öryrkja. Hið sama á við um dagblöðin og Stöð tvö, en þar ofsótti ónefndur fréttamaður samtök öryrkja á tímabili. Kvað svo rammt að því að Stöð tvö var beðinn að sjá svo um að hann mætti ekki á fréttamannafundi sem haldnir voru.

Þótt ég nefni engin nöfn í þessum pistli verður tekið dæmi af atburði sem varð fyrir tveimur árum. Þá sagði formaður Öryrkjabandalagsins skyndilega af sér. Hófst þá mikil rógsherferð á hendur Hússjóði Öryrkjabandalagsins sem hefði getað endað með ósköpum hefði ekki verið gripið í taumana. Ungur og kappssamur fréttamaður, sem vann þá á fréttastofu ríkisútvarpsins, virtist lítið þekkja til málsins og ruglaði öllu saman. Vissi hann t.d. ekki muninn á félagsþjónustunni í Reykjavík og Hússjóði Öryrkjabandalagsins. Sem betur fór tókst að stöðva manninn áður en skaði hlytist af.

Flestir frétta- og blaðamenn hér á landi vinna starf sitt af samviskusemi og árvekni. Kristinn

Hrafnsson er þar ekki undanskilinn. Í fréttinni um öryrkja skaut hann yfir markið og fyrir það ber fréttastofu ríkisútvarpsins að bæta.

Nornaveiðar fréttamanna Ríkisútvarpsins á hendur öryrkjum

Fréttastofa Ríkisútvarpsins fer stundum óvarlega í fréttaflutningi sínum. Nú virðist eiga að æsa almenningsálitið gegn öryrkjum sem þiggja atvinnuleysisbætur.

Um síðustu mánaðamót fengu 16.000 manns greiddar atvinnuleysisbætur. Þar af voru um 700 öryrkjar eða tæp 4,5% þeirra sem eru á atvinnuleysisskrá. Ég veit ekki hversu margir öryrkjar eru nú skráðir á Íslendi en nær er mér að halda að um sé að ræða um 5% öryrkja sem fengu bæturnar. Það merkir ekki að atvinnuástand sé betra með öryrkjum en öðrum landsmönnum heldur fremur hitt að atvinnuþátttaka öryrkja sé minni en þeirra sem eru ófatlaðir. Niðurstaðan er því sú að talan 700 öryrkjar bendi í raun til þess að atvinnuleysi sé mun meira á meðal öryrkja en þeirra sem hafa óskerta vinnugetu

Þessar tölur sýna, sem er gleðilegt, að ýmsir öryrkjar hafa leitað réttar síns og sótt um atvinnuleysisbætur. Þess var að litlu getið í fréttum Ríkisútvarpsins að atvinnuleysisbætur skerði bætur almannatrygginga og að bætur almannatrygginga skerði atvinnuleysisbætur. Það er því varasamt að halda því fram að um misnotkun sé að ræða. Atvinnutekjur skerða bætur almannatrygginga eftir ákveðnum reglum sem ekki verða skýrðar hér. Hið sama á við um atvinnuleysisbætur og í greiðsluáætlun Tryggingastofnunar ríkisins er beinlínis gert ráð fyrir að öryrkjar áætli atvinnuleysisbætur sínar.

Sá munur er á atvinnuleysisbótum og bótum almannatrygginga að hinar fyrr nefndur eru stundarfyrirbæri í lífi flestra en tryggingabætur eru ævikjör margra. Ástæða þess að öryrkjar fá atvinnuleysisbætur er sú að þeir hafa leitað eftir atvinnu á almennum markaði og er það vel.

Verði öryrkjar sviptir þeim rétti að njóta réttinda vegna atvinnuleysis til jafns við þá sem eru fullvinnufærir verður enn höggvið í sama knérunn. Öryrkjar hafa þegar verið látnir afsala sér vísitölutengingu bótanna eða hafa réttara sagt verið sviptir henni. Öryrkjabandalag Íslands hefur ekki samningsrétt og stjórnvöld hafa sjaldan hlustað á röksemdir þess þegar ákveðið hefur verið að níðast á öryrkjum í þágu ófatlaðs fólks. Sú ríkisstjórn, sem nú situr, virðist því miður engin undantekning.

Flestir öryrkjar eru væntanlega stoltir af því að hafa lagt sinn skerf til þess að leysa greiðsluvanda ríkisins. En þá ber stjórnvöldum að vinna almennan rétt þeirra.

Örorku fylgir jafnan kostnaður og tími er til kominn að ráðamenn átti sig á því. Engir öryrkjar vinna á fréttastofu Ríkisútvarpsins og þar á bæ virðast menn ófróðir um þessi mál.

Ætli heyrist ekkert í þeim fáu öryrkjum sem sitja nú á alþingi? Hvernig stendur á því að enginn þeirra ræðir málefni lífeyrisþega í óundirbúnum fyrirspurnum? Er það vegna þess að einhverjir þeirra eru í stjórnarliðinu? Spyr sá sem ekki veit.

Steingrímur Hermannsson kvaddur

Í Morgunblaðinu birtist í dag fjöldi minningargreina um Steingrím Hermannsson.

Þegar ég spurði lát hans fannst mér sem tíminn stöðvaðist um stund og þögn legðist yfir. En hjól tímans fór aftur að snúast og erillinn hófst.

Í desemberbyrjun árið 1979 kom ég frá Finnlandi en þar hafði ég verið á merkri ráðstefnu um málefni blindra. Fyrir dyrum stóðu vetrarkosningarnar sem urðu undanfari þess að Gunnar Thoroddsen myndaði ríkisstjórn. Ég hlýddi á umræður stjórnmálaforingjanna og var ekki viss um hvað kjósa skyldi fyrr en ég hlýddi lokaorðum Steingríms Hermannssonar. Hann var eini leiðtoginn sem lagði áherslu á málefni fatlaðra. Teningunum var kastað. Þennan mann ætlaði ég að kjósa og flokkinn hans.

Ég sveiflaðist mjög á þessum árum og leitaði leiða til þess að hasla mér völl innan ákveðins stjórnmálaflokks. Leikar fóru svo að ég gekk í Framsóknarflokkinn veturinn 1981 og varð það ekki öllum fagnaðarefni því að ýmsum og þar á meðal framkvæmdastjóra flokksins þótti ég of vinstrisinnaður. En fátt í stefnu hans var andstætt skoðunum mínum og tilgangur minn var fyrst og fremst sá að berjast fyrir málstað fatlaðs fólks á Íslandi því að ég vissi að það þyrfti að eiga sína málsvara innan allra flokka – og ég valdi Framsóknarflokkinn því að Steingrímur var formaður.

Vissulega vorum við ekki ævinlega sammála og ég var óvæginn í gagnrýni minni. Eftir einn fund sem var ærið stormasamur sagði ég við hann að ég dáðist að því hvernig hann tæki gagnrýni í flokknum. „Ég hef alltaf talið það veiklyndi að rökræða ekki við fólk og stundum tekst mér að sannfæra það. Ég verið að segja það að ég læt líka sannfærast,“ svaraði hann.

Þegar ég settist í stjórn Öryrkjabandalags Íslands skynjaði ég að ekki mætti láta flokkshollustu ráða gjörðum forystumanna hagsmunasamtaka og fylgdi í þeim efnum dæmi Odds Ólafssonar, læknis á Reykjalundi og þingmanns Sjálfstæðisflokksins. Vegna þess að ég var málkunnugur Steingrími urðu samskipti Öryrkjabandalagsins við ríkisstjórnina einatt býsna óvægin en málefnaleg, held ég eftir á. Árangurinn varð reyndar ótrúlegur og í huga mínum eru árin 1983-87 eitthvert mesta framfaraskeið í málefnum fatlaðra hér á landi. Steingrímur forsætisráðherra og Alexander Stefánsson félagsmálaráðherra. Hvor þeirra hafði einlægan áhuga á að þoka málefnum fatlaðra áleiðis og Steingrímur beitti sér vissulega þegar til stóð að skerða framkvæmdasjóð fatlaðra allverulega í fjárlagafrumvarpinu fyrir árið 1987. Þá tókst Öryrkjabandalaginu og Landssamtökunum Þroskahjálp að hrinda þeirri atlögu að mestu leyti og það var ekki síst að þakka hinu góða sambandi Steingríms við þjóð sína.

Á þessum árum var lagður grunnur að þeirri miklu þróun sem orðið hefur á sviði endurhæfingar. Er Starfsþjálfun fatlaðra, sem menn kalla nú Hringsjá, eitthvert gleggsta dæmi þess.

Þegar síðasta ríkisstjórn Steingríms var mynduð árið 1988 varð Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra. Jóhanna er, sem allir vita, ötul baráttukona og svo mjög að eitthvað varð undan að láta. Formenn Öryrkjabandalagsins og Þroskahjálpar létu sér á þessum tíma ekki allt fyrir brjósti brenna og ætluðust til gagnkvæms skilnings og virðingar af hálfu stjórnvalda og samtakanna og í heilmikla brýnu sló með þeim og félagsmálaráðherra. Þegar allt var komið í einn harðan rembihnút voru engir kostir í stöðunni aðrir en að leita á fund Steingríms o biðja hann að höggva á hnútinn. Var honum boðið í léttan málsverð í fundarherbergi Öryrkjabandalagsins og málin reifuð. Varði hann félagsmálaráðherra sinn og sagðist halda að málaflokknum væri mun verr kominn eff fatlaðir Íslendingar ættu sér ekki jafnötulan talsmann. Að lokum féllst hann á að miðla málum og gerði það með svo eftirminnilegum hætti að allir undu glaðir við sitt.

Mér eru einnig minnisstæðar ferðir okkar Jóhanns Péturs Sveinssonar á fund Steingríms til þess að leita liðsinnis hans. Eftir miklar rökræður var einatt slegið á létta strengi og notaði þá Steingrímur iðulega tækifærið til þess að ræða einstök mál sem voru á döfinni í flokknum og skamma okkur fyrir afstöðu okkar. Urðum við þá að standa fyrir máli okkar og höfðum gott af.

Eftir að Steingrímur hætti afskiptum af stjórnmálum áttum við dálítil samskipti og þau jafnan góð. Þegar ofsi stjórnvalda gegn Öryrkjabandalaginu var sem mestur í upphafi aldarinnar leituðum við til Steingríms og áttum við Garðar Sverrisson við hann afar athyglisvert viðtal sem birtist í Tímariti Öryrkjabandalags Íslands þar sem hann ræddi viðhorf sín. Enn sem fyrr var hann góður liðsmaður.

Eftir að Steingrímur hvarf af vettvangi sem formaður Framsóknarflokksins varð ýmsum ekki vært þar lengur. Leikar fóru svo að margir þeirra yfirgáfu Framsóknarflokkinn og sjá fæstir eftir því miðað við það sem á eftir fór.

Minningargreinar Morgunblaðsins lýsa vel þeim kostum sem Steingrímur var búinn. Einlægast er þó ljóð Guðmundar sonar hans í upphafi og lýsir þeim söknuði sem hlýtur að búa innra með fjölskyldunni. Pistli þessum lýk ég með einlægum samúðarkveðjum til fjölskyldu Steingríms Hermannssonar.

Nýtt samsteypuveldi í fæðingu?

Þjóðin virðist vera einhuga um að vera á móti þrennu: inngöngu í Evrópusambandið, Icesafelausninni sem samþykkt var á Alþingi um áramótin og þeirri ákvörðun Spánarsniglabankans að afhenda eigendum 1998 fyrirtækin sín aftur.

Um daginn hitti ég endurskoðanda nokkurn sem hefur aðstoðað ýmsa fjárfesta í samningum við bankana. Sagði hann mér að hugmyndir væru uppi um að skipta ýmsum stórfyrirtækjum í smærri einingar og setja þau þannig á markað. Vandinn væri hins vegar sá að lítið væri um fé á markaðinum og fáir sem gætu keypt.

Verði tugir milljarða afskrifaðir vegna Haga og annarra skuldugra fyrirtækja og einstaklinga fer ekki hjá því að menn spyrji hvort það sé jafn þjóðhagslega hagkvæmt og að standa fyrir meiri aðstoð við almenning vegna bifreiða- og íbúðakaupa. Sé það svo að tiltekinn einstaklingur geti keypt 10% í Högum hljóta þeir fjármunir einnig að hafa getað nýst til þess að greiða óreiðuskuldir Baugs eða hluta þeirra.

Í raun er siðferðilega rangt af Finni Sveinbjörnssyni og félögum að færa tilteknum einstaklingi 10% hut á silfurfati. Setja hefði fyrirtækin í útboð hver og eitt og brjóta þannig á bak aftur þá einokunarstöðu sem samsteypa þessi hefur náð á fjölmiðla- og matvörumarkaði. Afl samsteypunnar er svo mikið að hún getur í raun ráðið lífi eða dauða sumra fjölmiðla hér á landi.

Aríonbanki virðist vera orðinn leiksoppur í ljótu valdatafli sem aldrei hefði átt að hejfa.

Aríónbanki virðist leita óþægilega líkra leiða og beitt var í Austur-Evrópu þegar gæðingum fyrri valdhafa voru afhent ríkisfyrirtæki á silfurfati, eins og Vilhjálmur Bjarnason benti á.

Ríki hafa liðið undir log og fyrirtæki einnig. Í því umróti sem nú ríkir í íslensku samfélagi er einungis eðlilegt að ný fyrirtæki rísi og um það hefðu bankarnir geta haft forgöngu.

Leynimakkið, pukrið, klíkuskapurinn, kunningja- vina- og frændsemistengsl eru enn söm við sig hér á landi.

Í Spegli Ríkisútvarpsins í kvöld var greint frá afglöpum starfsmanna Glitnis vegna fjárfestingatilburða erledis þar sem gríðarlegir fjármunir fóru bókstaflega forgörðum. Í ljós kom að starfsmenn bankans kunnu lítið fyrir sér um alþjóðlegar fjárfestingar og greiddu jafnvel spænskum verktökum milljónir Evra út í hönd án þess að fyrir lægju neinar tryggingar. Skyldu starfsmenn Aríonbanka vera hæfari til þess að byggja upp íslenskt efnahagslíf?

Ís-land - fjölbreytileiki og gæði í fyrirrúmi

Í fyrradag bárust þau tíðindi að ný ísbúð hefði verið opnuð í Suðurveri í Reykjavík. Við hjónin vorum á ferðinni í gær og Hringur Árnason, sonarsonur á 16. ári, 183 sentimetrar á hæð, var með okkur.

Þar sem leiðin lá framhjá Suðurveri var sjálfsagt að líta þarna við enda ég í stjórn Alþjóða rjómaísgæðarannsóknarstofnunarinnar og félagi í Maoíska ísklúbbnum. Auk þess - og það skiptir mestu máli - erum við Elín og Hringur áhugafólk um góðan ís.

Þegar inn í ísbúðina kom gaf á að líta. Kjörís og ýmsar tegundir af rjómaís frá Holtseli. Fleiri ístegundir voru þarna, þar á meðal jógúrt- og skyrís.

Holtselsísinn er rjómaís og mun dýrari en kjörísinn. En gæðin vega svo sannarlega upp á móti verðinu. Ísinn var hreint og beint unaðslegur. Áferðin er svo mjúk að hann (ísinn) gælir við munnholið.

Frumrannsóknir benda til að framleiðslan sé nær óaðfinnanleg. Helst mættu þeir Holtselsbændur draga ögn úr sykri.

Ís-landi veitir kona forstöðu og svo er einnig um aðra ísbúð sem mig minnir að sé á Rauðalæk. Þjónustu þeirra beggja einkennir alúð og áhugi á starfinu.

Nú hlýtur það verkefni að bíða Maoíska ísklúbbsins að halda stjórnarfund og kanna gæði íssins. Verður vonandi hægt að hrinda því í framkvæmd þegar Emil Bóasson tyllir næst fæti sínum á íslenska grund.

Enn um Spánarsnigilinn

Á þessum síðum var fyrir nokkru fjallað um nýja nafnið á Kaupþingi, Arion, en einhverjir höfðu áttað sig á að Spánarsnigillinn, skaðræðiskvikindi í náttúru landsins, sé af ætt Arionsnigla.

Í Viðskiptablaðinu er fjallað örlítið um Arionbanka í dag. Þar eru rakin tengsl milli bankans, Haga, 365 miðla o.s.frv. og sýnt fram á hvernig Sjálfstæðisflokkurinn hagi jafnvel málum þannig að einstaklingur, skyldur forstjóra 365 miðla, eigi sæti í stjórn Ríkisútvarpsins. fleiri tengsl eru rakin sem ættu að vera áhugaefni þeirra sem rannsaka tengslin í íslenska vadakerfinu.

Þá er sýnt fram á hvernig þessi persónutengsl séu nýtt til þess að auglýsa í miðlum, þóknanlegum baugsveldinu, en ekki öðrum.

Frammistaða Arionbanka og ýmislegt, sem nú er á seiði í íslensku viðskiptalífi, veldur því að almenningur kemst nú óðum á þá skoðun að þeir, sem frömdu bankahrunið, fái eignir sínar afhentar á ný þótt þeir hafi í raun misst allt niður um sig. Nefndir eru til sögunnar einstaklingar, sem fjölmiðlar hlífi af einhverjum ástæðum á meðan aðrir séu sóttir til saka. Niðurstaðan er sögð sú að innan 5 ára verði flest komið í sama horf. Þótt fyrirtækjum verði skipt upp í smærri einingar verði þau sameinuð og sama fólkið, sem áður sat við kjötkatlana, sitji þar áfram eða afkomendur þess.

Viðskiptablaðið heldur þvi fram að Arionbanki hafi jafnvel skipt jafnoft um nafn og Steingrímur Sigfússon um skoðun. Ég botna hins vegar ekkert í því hvers vegna blaðið fjallar ekki um skoðunarskipti formanns Sjálfstæðisflokksins í Icesave-málinu sem fer nú hamförum vegna þess er hann studdi í desember 2008.

Allir eiga víst rétt á að skipta um skoðun:) Jafnvel Steingrímur og Bjarni.