Hljóðblogg vekur athygli

Í síðdegisútvarpi Rásar tvö í dag var fjallað um hljóðblogg okkar Magnúsar Bergssonar. Í kjölfar viðtals við okkur og þess að flutt voru nokkur hljóðsýni hafa heimsóknir á síðuna http://hljod.blog.is orðið fleiri í dag en á þessar bloggsíður. Ýmislegt efni hefur bæst við á bloggsíðuna Hljóðrit að undanförnu og ættu flestir að finna eitthvað við sitt hæfi. Vek ég einkum athygli á nýjum hljóðritum úr Kaplagjótu og Herjólfsdal auk hljóðrita frá Grímsey. Þá hafa nokkrir þættir verið settir inn á síðuna eins og t.d. Mengunarslysið um borð í Röðli 1963 og í kvöld birtist frásögn Bryndísar Bjarnadóttur frá Húsavík um það er látinn tengdafaðir hennar barg sonarsyni sínum frá bráðum bana.

Hljóðmyndasíðu Magnúsar Bergssonar má finna á

http://fieldrecording.net/

Þar er margt athyglisvert efni. Nefna má einstætt hljóðrit sem gert var í sumar í Fuglafriðlandinu í Flóa.

http://hljod.blog.is

Því miður, skakkt númer - útvarpsleikrit í 5 þáttum

Miklu er nú útvarpað af gömlu og misgóðu efni á Rás eitt í Ríkisútvarpinu. Þar á meðal er framhaldsleikritið, „Því miður, skakkt númer“ sem Flosi Ólafsson leikstýrði og bjó til flutings í útvarp árið 1958.

Helga Valtýsdóttir leikur forríka, fársjúka, gerspillta og taugaveiklaða konu sem á mann af fátæku foreldri. Hún verður áskynja um að fremja eigi morð en veit ekki hvar og reynir árangurslaust að hafa uppi á manninum sínum í síma.

Þótt persónusköpunin sé nauðaómerkileg og söguþráðurinn enn verri er þó eitthvað skemmtilegt við að heyra þetta gamla leikrit, sem útvarpað þegar ég var 6 ára. Það er athyglisvert að hlusta eftir gömlu brellunum og þeim aðföngum sem Flosi þurfti að notast við. Sem dæmi má nefna atriðið þegar aðalpersónan, sem þá var 10 árum yngri en þegar leikurinn gerist, hitti í fyrsta sinn tilvonandi eiginmanninn. Hún vélaði hann frá vinkonu sinni með því að sýna honum nýja sportbílinn. Útvarpið er blindur miðill og á ekki annarra kosta völ en sýna hlustendum bílinn með hljóðum. Já, stór og fokdýr, amerískur sportbíll. Ætli hann hafi ekki verið 8, 12 eða 16 gata tryllitæki? En í hljóðritinu er þetta afgam all, ískrandi og skröltandi skrjóður. Leikritinu var útvarpað 1958 og Guð má vita hvaða árgerð var á hljómplötunni sem Flosi notaði.

Ég hvet alla málsmetandi útvarpshlustendur til þess að setjast við útvarpstækin á fimmtudagskvöldum kl. 22:25 í sumar og hlusta á þetta fáránlega skemmtilega leikrit þar sem persónurnar eru svo víðsfjarri því sem okkur dreymir um en þó svo nærri því sem ýmsa hefur langað að verða, þ.e. ríkir en ekki ríkir og sjúkir.

Flosi Ólafsson var skemmtilegur og Íslendingar urðu fátækari en þeir voru þegar hann féll frá. Vonandi sér Ríkisútvarpið ástæðu til að útvarpa fleiri leikritum sem hann stýrði. Sum þeirra voru meistaralega vel gerð miðað við þær aðstæður sem honum og leikurum ásamt tæknimönnum voru búnar og enginn gerði betri áramótaskaup en hann.

Bætt aðgengi að lesefni

Að undanförnu hafa verið gerðar talsverðar tilraunir til þess að gera Pdf skjöl aðgengileg blindu og sjónskertu fólki. Er nú svo komið að þetta skjalasnið er orðið harla ákjósanlegt til aflestrar.

Gallinn við Pdf-skjölin hefur hingað til verið sá að erfitt hefur verið fyrir þá, sem nota skjálesara, að hitta á fyrirsagnir, millifyrirsagnir o.s.frv. Adobe forritin og önnur forrit sem breyta skjölum í pdf-skjöl, gefa færi á að setja inn fyrirsagnir og ýmislegt sem getur auðveldað lesendum að blaða í skjölunum. Íslensku prentmiðlarnir, Morgunblaðið, Fréttablaðið, DV og Viðskiptablaðið, gefa lesendum sínum kost á Pdf-útgáfum blaðanna. Sá hængur er á að ekki eru settar fyrirsagnir eða aðrar slíkar tilvísanir í skjölin. Nú eru væntanlega allir þessir fjölmiðlar með fullkomin ritvinnslukerfi eða blaðavinnslukerfi. Ég velti því nú fyrir mér hvort ekki sé hægt að smíða hugbúnað sem auðveldi útgefendum að ganga þannig frá Pdf-skjölunum að þau verði auðlæsilegri. Morgunblaðið er þegar með slíkt kerfi fyrir textaútgáfu blaðsins og er það til mikillar fyrirmyndar. Þó ber nokkuð á því að sumar greinar skili sér ekki þangað.

Vissulega er einfaldast að fletta dagblöðunum á netinu með kerfi Morgunblaðsins enda er það með aðgengilegustu blaðalestrarkerfum heims. En Pdf-lausnin hentar ýmsum og eykur notagildi tölvuútgáfunnar að mun.

Hvernig væri að Þekkingarmiðstöð fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda einstaklinga, Blindrafélagið og Öryrkjabandalag Íslands beittu sér fyrir úrbótum í þessum efnum? Kæmi ekki til greina að styrkja gerð hugbúnaðar sem auðveldaði blaða- og bókaútgefendum að ganga þannig frá Pdf-skjölum að þau yrðu auðlæsilegri? Það er fleira aðgengi en aðgengi hreyfihamlaðra.

Nýir blaðamenn á Mogganum

Guðbrandur Magnússon, sem var einn af fyrstu prenturum Morgunblaðsins og varð síðar fyrsti ritstjóri Tímans, kaupfélagsstjóri og forstjori Áfengisverlunar ríkisins, fann umm gælunafnið Mogginn eftir því sem hann sagði mér.

Ég hef fylgst með því þegar nýir blaðamenn koma til starfa á Morgunblaðinu og að undanförnu hafa sést á síðum þess nokkur ný nöfn. Þessir nýju menn lofa góðu eins og sagt er. Málfar þeirra virðist allgott og þeir hafa skrifað skemmtilegar fréttaskýringar. Ambögur þeirra eru síst meiri en margra þaulreyndra blaðamanna og er þá undirritaður ekki undanskilinn.

Það er full ástæða til að óska þessu fólki góðs gengis og fagna því sem það gerir vel.

"Hann er einstök gersemi"

Í gærkvöld var endurfluttur á rás 1 þáttur þeirra Bergljótar Baldursdóttur og Jóhönnu Harðardóttur um íslenska fjárhundinn sem útvarpað var árið 1995. Var það fjallað um einstakt eðli og eiginleika hundanna og rakin saga þess að næstum hafði tekist að útrýma þeim um miðja síðustu öld.

Þátturinn er einn hinna vel gerðu útvarpsþátta sem hafa verið fluttir að undanförnu undir nafninu „Útvarpsperlur“.

Lítið hefur borið á því að undanförnu að vandaðir þættir hafi verið gerðir fyrir Ríkisútvarpið. Þó eru þar nokkrar undantekningar á og hefur Víðsjárliðið staðið að nokkrum slíkum. Eftir að lausráðnir dagskrárgerðarmenn voru slegnir af í niðurskurðinum hefur dagskrárgerð hrakað. Það er eins og allur neisti sé horfinn úr dagskrárgerðinni og fastir þættir orðnir steingeldir. Það er sagt stafa af því að fastráðnir dagskrárgerðarmenn séu þrautpíndir til hins ítrasta og hafi lítinn tíma til að sinna öðru en daglegum störfum.

Ég hef einatt velt fyrir mér hlutverki Ríkisútvarpsins og hvernig megi spara þar á bæ. Þegar litið er á sjónvarpið kemur í ljós að það er í raun stærsta kvikmyndaleiga landsins. Munurinn á sjónvarpinu og öðrum kvikmyndaleigum er sá að menn leigja sér myndir á öðrum leigum en sjónvarpið treður upp á áhorfendur því efni sem stjórnendum þóknast.

Í öllum niðurskurðinum væri ráð að stytta dagskrá sjónvarpsins og skera við trog kvikmyndirnar sem boðnar eru áhorfendum. Í staðinn mætti talsetja meira efni eða hreinlega verja fénu til vandaðri útvarps- og sjónvarpsþáttagerðar. Þá drægi úr áreiti enskunnar sem virðist á góðri leið að ganga frá íslenskri tungu.

Með sjónvarpinu varð eitthvert mesta menningarrof í íslensku samfélagi sem um getur, jafnvel verra rof en varð með innrás erlendra herja árið 1940. Hin myndræna framsetning hefur nú tekið við í æ ríkara mæli af munnlegri frásögn og mest efni er á ensku. Enskan bylur á hlustum fólks og skaðar málvitund barna og fullorðinna. Að vísu skal viðurkennt að flest efni barnatíma sjónvarpsins er með íslensku tali.

Flestar menningarþjóðir setja tal við erlendar kvikmyndir sem sýndar eru í sjónvarpi og Íslendingar þyrftu að hafa metnað til þess að haga sér eins. Telji þeir sig ekki hafa efni á því er eins gott að viðurkenna það, stytta dagskrá sjónvarpsins og veita fjármunum í annað.

Vinsælasti vefmiðill landsins

Í dag greinir frá því að mbl.is sé vinsælasti vefmiðill landsins eða að svo má skilja fréttina, sé hún túlkuð á jákvæðan hátt.

Það rýri að vísu gildi staðhæfingar minnar að aðrir vefmiðlar s.s. www.ruv.is, www.visir.is, Pressan, Smugan og hvað þessir miðlar heita allir, taka ekki þátt í samræmdum vefmælingum. Þótt vissulega megi einfalda ýmislegt á forsíðu mbl.is verður því hiklaust haldið fram að vefurinn beri höfuð og herðar yfir aðra vefmiðla. Í raun er hann sá íslenskur miðill sem kemst næst Ríkisútvarpinu að vera almennings eign.

Þrátt fyrir allt hryggir mig að sjá að vegur Morgunblaðsins hefur ekki vaxið að ráði undanfarið og er það að vonum eins og sagt er.

Ég hef áður haldið fram á þessari síðu að útgáfa Fréttablaðsins sem gjafablað sem gjaldþrota kaupsýslumaður á, skekki svo samkeppnisstöðu DV og Morgunblaðsins að furðu sætir að útgefendur Fréttablaðsins hafi ekki verið kærðir fyrir samkeppnisyfirvöldum. Þrátt fyrir miklar auglýsingar er sagt að enn sé dælt í Fréttablaðið fjármagni til þess að halda því á floti.

Nú verða Hagar seldir í sumar að sögn fróðra manna. Hvað verður þá um Fréttablaðið og þá sem þar vinna? Það er vissulega áhyggjuefni.

Enskumengunin í Kína

Fimmtudaginn 15. Apríl síðastliðinn var haldin austur í Beijing ráðstefna um þá hættu sem kínverskri tungu stafar af stöðugt meiri enskumengun. Kínverska alþjóðaútvarpið, china Radio International, birti frásögn af ráðstefnunni föstudaginn 30. apríl.

Áhrifa enskunnar fór að gæta í kínversku um svipað leyti og Bretar tóku að herja á Kínverja laust fyrir miðja 19. öld og fóru þessi áhrif vaxandi þegar leið fram á 20. öldina. Ýmis orð eins og jakki og rjómaís eiga rætur að rekja til ensku þótt menn átti sig ekki á því við fyrstu heyrn. Í Hong Kong, þar sem Bretar réðu ríkjum í hálfa aðra öld, er mál manna mjög enskuskotið.

Áhrif enskunnar jukust að mun upp úr 1980 þegar samskipti Kínverja við verstrænar þjóðir færðust í aukana. Fyrst ruddu sér til rúms skammstafanir á enskum fræðiheitum og heitum námsgreina sem ekki höfðu verið kenndar við kínverska háskóla. Ástæðan var einkum sú að menn urðu ekki sammála um þýðingu skammstafananna. Þótt leitast hafi verið við að þýða námsgreinaheitin á kínversku er svo komið að í um þriðjungi frétta kínverskra fjölmiðla bregður fyrir enskum skammstöfunum innan um kínverska letrið, sem almenningur skilur ekki. Vandinn hefur orðið enn meiri vegna þess að menn hafa ekki hirt um að þýða ýmsar skammstafanir í tölvukerfum og er nú svo komið að almenningur skilur ekki allt sem stendur á aðgöngumiðum kvikmynda- og tónleikahúsa.

Fram kom í máli nokkurra ræðumanna á ráðstefnunni að þeir óttuðust að nokkur hluti fræði- og vísindamanna ættu orðið í erfiðleikum með að tjá sig á kínversku svo að vel færi og almenningur skildi. Hefur nú verið boðað sérstakt átak til þess að sporna við þessum áhrifum.

Íslendingum er þessi umræða ekki ókunn. Ensk heiti haa nú leyst latnesk fræðaheiti af hólmi. Enginn verður nú magister heldur lýkur hann mastersprófi eða –gráðu. Orðið meistaranám heyrist sára sjaldan.

Kínverskir fréttamenn sletta iðulega enskum skammstöfunum þegar um er að ræða hugtök í hagfræði og fleiri greinum. Þó að Íslendingar geri það ekki hlýtur samt að fara hrollur um þá sem vilja veg tungunnar sem mestan þegar spurnir berast af áhyggjum fjölmennustu þjóðar heims af tungu sinni. Íslendingar búa nú við þá sérstöðu í Evrópu að mestur hluti talaðs máls í sjónvarpi er á ensku. Enskan bylur á eyrum sjónvarpsáheyrenda og mótar hugsun og málfar. Íslenskir listamenn leggjast jafnvel svo lágt að þruma yfir áheyrendum enska texta, misjafnlega vel orta, sem einungis nokkur hluti almennings skilur. Hljómsveitin Hjaltalín er dæmi um slíkan hóp, en á frídegi verkalýðsins 1. maí sl. þrumdi úr hátalarkerfi sveitarinnar ensk tunga þegar fólk hélt að um baráttutónlist væri að ræða. Þannig hefur hljómsveitin gengið í lið með þeim sem vega að tungumálum smáþjóða og er það illt afspurnar.

Forstöðumenn kínverskra ráðuneyta, sem tóku til máls á ráðstefnunni, tóku fram að ekki væri rétt að banna notkun slíkra skammstafana en menn yrðu að gæta sín þegar þær væru farnar að menga tungumálið.

http://english.cri.cn/08webcast/index.htm

Afleit kynning

Síðustu tvo laugardaga voru á dagskrá rásar 1 tveir þættir um íslenska tungutækni. Þættirnir voru í umsjón Ingunnar Högnadóttur og var þar margt vel gert.

Í gær fjallaði hún m.a. um íslensku talgervlana, Sturlu, Snorra og Röggu. Hvorki verður hér lagður dómur á umsögn hennar né viðmælanda. Hljóðritun talgervlanna var svo slæm að hún hlýtur að hafa fælt fólk frá að kynnast þeim nánar. Hið sama var um viðtölin. Þau voru óvenju illa hljóðrituð og sætir furðu að ekki séu gerðar meiri kröfur til dagskrárgerðarmanna Ríkisútvarpsins, einkum þegar um byrjendur er að ræða.

Eitthvað virðist skorta að ungu fólki sé leibeint.

Eyjapistill á Netinu

Nú hafa þeir Eyjapistlar, sem varðveittust, verið gerðir aðgengilegir á síðunni

http://eyjapistill.blog.is

Auk þeirra er birt ítarefni s.s. óklippt samtöl sem aldrei var útvarpaði í heild og efni sem varðveittist en var útvarpað í þáttunum.

Eyjapistill var á dagskrá Ríkisútvarpsins frá 7. febrúar 1973 til 25. mars 1974. Þáttunum var ætlað að greiða fyrir samskiptum Vestmannaeyinga eftir að þeir urðu að flýja jarðeldana í Vestmannaeyjum sem hófust aðfaranótt þriðjudagsins 23. janúar 1973 og lauk 3. júlí þá um sumarið.

Bloggsíðan verður þróuð eitthvað áfram og væntanlega bætt inn á hana myndum sem eiga við efni pistlanna.

Eyjapistlarnir voru fyrsta tilraun Ríkisútvarpsins til eins konar landsbyggðarútvarp og samfélagslegrar þjónustu. Þeir mörkuðu því djúp spor í sögu stofnunarinnar.

Ritstjóri bloggsíðunnar er Gísli Helgason, annar umsjónarmanna Eyjapistils.

Nornaveiðar fréttastofu RÚV - um viðbrögð fréttamanns

Einn af lesendum bloggsíðunnar sendi Kristni Hrafnssyni, fréttamanni Ríkisútvarpsins, slóðina að síðasta pistli. Fékk hann þau svör að flest væri rétt en upphafið væri „bull og þvættingur“. Slíkt orðbragð bendir til þess að ég hafi haft nokkuð til míns máls og að fréttamaðurinn sé rökþrota. Grípa menn þá einatt til gífuryrða.

Hugtakið „nornaveiðar“ׂ merki m.a. órökstuddar fullyrðingar sem slegið er fram án þess að kafað hafi verið ofan í orsakir þess sem fjallað er um. Slíkar fullyrðingar eru iðulega til þess fallnar að ýta undir sleggjudóma hjá almenningi sem byggja iðulega á fáfræði.

Fréttastofa Ríkisútvarpsins hefur tíðum fjallað um málefni lífeyrisþega af þekkingu og ábyrgð. Þó hefur borið við að fréttamenn hafi ekki verið vandir að virðingu sinni og slegið fram fullyrðingu sem orðið hafa til þess að skaða málstað öryrkja. Hið sama á við um dagblöðin og Stöð tvö, en þar ofsótti ónefndur fréttamaður samtök öryrkja á tímabili. Kvað svo rammt að því að Stöð tvö var beðinn að sjá svo um að hann mætti ekki á fréttamannafundi sem haldnir voru.

Þótt ég nefni engin nöfn í þessum pistli verður tekið dæmi af atburði sem varð fyrir tveimur árum. Þá sagði formaður Öryrkjabandalagsins skyndilega af sér. Hófst þá mikil rógsherferð á hendur Hússjóði Öryrkjabandalagsins sem hefði getað endað með ósköpum hefði ekki verið gripið í taumana. Ungur og kappssamur fréttamaður, sem vann þá á fréttastofu ríkisútvarpsins, virtist lítið þekkja til málsins og ruglaði öllu saman. Vissi hann t.d. ekki muninn á félagsþjónustunni í Reykjavík og Hússjóði Öryrkjabandalagsins. Sem betur fór tókst að stöðva manninn áður en skaði hlytist af.

Flestir frétta- og blaðamenn hér á landi vinna starf sitt af samviskusemi og árvekni. Kristinn

Hrafnsson er þar ekki undanskilinn. Í fréttinni um öryrkja skaut hann yfir markið og fyrir það ber fréttastofu ríkisútvarpsins að bæta.