Forsetinn á hálum ís

Ef til vill getur Ólafur Ragnar Grímsson rökstutt að íslensku bankarnir hafi starfað löglega innan evrópsks regluverks. Það er einnig rétt hjá honum að eftirlitsstofnanirnar brugðust. Forsetinn brást líka. Hann tók þátt í hrunadansinum og útrásinni af lífi og sál. Landsbankinn sveik Íslendinga. Hann sveikst undan því að koma útibúi sínum í Lundúnum undir breska lögsögu af því að það hentaði honum ekki og bankastjórarnir töldu bankann ekki hafa efni á því.

Ef til vill hefur Ólafur ákveðið að verja íslensku bankana á Bloomberg-fréttaveitunni með því að vitna til þess að þeir hafi starfað samkvæmt lögum og reglum til þess að forðast umræðuna um hið raunverulega eðli bankaþennslunnar. Það rýrir þó viðtalið að fréttaveitan skyldi stilla því upp gagnvart frásögn Gunnars Andersen, forstjóra Fjármálaeftirlitsins um þær rannsóknir sem nú standa yfir.

Um þessar mundir eru rifjuð upp kaup arabisks sjeiks á hlutabréfum í einum bankanna. Ekkert var greitt fyrir hlutina heldur lánaði bankinn fyrir þeim (Orkuveita Reykjavíkur virðist nú á svipuðu róli). Er nú hverjum manni augljós hver ástæðan var, hækkun bréfanna og e.t.v. neyðarúrræði til þess að greiða fyrir erlendum lánum. En erlendir bankamenn sáu gegnum svikavefinn.

Ég er hræddur um að forsetinn hafi nú skarað glóðir elds að höfði sér. Sennilega væri best að hann talaði sem minnst um bankana. Þetta viðtal verkar eins og hann hafi gengið í lið með einum af mestu ósannindamönnum þessa lands, Sigurði nokkrum Einarssyni.

Ógnarástand á Morgunblaðinu

"Ég á erfitt með að trúa því að Davíð Oddsson verði næsti ritstjóri Morgunblaðsins," sagði margreyndur fjölmiðlamaður og fyrrum blaðamaður á Morgunblaðinu þegar uppsögn Ólafs Þ. Stephensen barst í tal. "Ástæðan er sú að blaðið myndi skaðast stórkostlega ef Davíð verður ráðinn - þúsundir áskrifenda munu segja upp blaðinu. Verði það raunin að Davíð fái starfið eru harðir baráttutímar framundan," hélt hann áfram.

Þessi fyrrum blaðamaður Morgunblaðsins hélt því fram að útgefandinn gengi um ritstjórnina eins og sá sem valdið hefur og þeir, sem hann kinkar ekki kolli til, viti að þeim verði fórnað. Búast megi við að 30-40 manns verði sagt upp um næstu mánaðamót og þá verði Morgunblaðið ekki nema skugginn af sjálfu sér. Nú þori blaðamenn vart að líta upp frá tölvunum af ótta við að verða taldir óþarfir.

Hvað er framundan á Mogganum?

Það fer fjöllunum hærra að Davíð Oddsson verði næsti ritstjóri Morgunblaðsins. Það hefur bæði sína kosti og ókosti. Davíð er einn þeirra sem hefur safnað glóðum elds að höfði sér. Hann telur sig eiga ýmislegt sökótt við marga og fjöldi fólks hugsar honum þegjandi þörfina vegna ýmissa mála sem Davíð hefur komið nærri.

Beri Davíð gæfu til að beita sér fyrir áframhaldandi viðleitni Morgunblaðsins til sjálfstæðrar fréttamennsku og greinaskrifa má vel vera að blaðið bíði ekki skaða af. Hann ætti að hafa alla burði til þess enda þaulvanur fjölmiðlamaður og leikur einatt á strengi sem flestum falla vel. Verði hins vegar áhrif hans slík að menn verði hnepptir í spennitreyju skoðanakúgunar verður vart við öðru búist en blaðið fari halloka. Þá verður það enn eitt glappaskot hans.

Á meðan Styrmir gunnarsson var ritstjóri Morgunblaðsins skirrðist hann ekki við að birta skoðanir sínar í leiðurum þess. Hann var ómyrkur í máli um kvótakerfið, studdi innrás Bandaríkjamanna í Írak og fleiri mál mætti nefna sem fóru fyrir brjóstið á mörgum. En Morgunblaðið lagði ýmsum málum lið og var dyggur liðsmaður Öryrkjabandalagsins í baráttunni við stjórnvöld um síðustu aldamót. Þessar áherslur blaðsins á félagsleg þjóðþrifamál hafa verið því til mikils sóma.

fréttaumfjöllun blaðsins var í frjálslyndara lagi á dögum Styrmis og Matthíasar og starfsmönnum ætlað að gæta hlutlægni í fréttamati. Þá eignaðist Árvakur einhvern öflugasta vefmiðil sem um getur norðan Alpafjalla.

Ólafur Þ. Stephensen hefur aldrei farið dult með áhuga sinn á því að Ísland gangi í Evrópusambandið. Hann gætti þess þó jafnan að umræðan um þessi mál á síðum blaðsins væri í jafnvægi. Ólafi vil ég þakka fyrir að hann gaf mér tækifæri til að starfa á Morgunblaðinu í tvö sumur. Kynntist ég þar besta vinnustað sem ég hef nokkru sinni verið á. Vonandi bera nýir menn gæfu til að þróa þennan vinnustað með þeim mannvæna hætti sem flestir telja að Morgunblaðið sé.

Auglýsingar eru heimildir

Flest fólk hefur gaman af að safna ýmiss konar efni. Ég hef haft þá ástríðu að safna útvarpsefni til eigin afnota auk þess sem ég hef hljóðritað sitt lítið af hinu og þessu áratugum saman.

Árið 1993 kom myndbandstæki á heimilið. Áttaði ég mig á því að spólurnar væru fyrirtaks geymsla undir hljóðrit. Safnaði ég efni á tæplega 60 spólur, samtals um 400 klst. Nú hálfum öðrum áratug síðar hef ég komist að því að ódýrar spólur, sem ég freistaðist til að kaupa, eru farnar að skemmast og því góð ráð dýr.

Að undanförnu hef ég því dundað mér við að færa þetta efni á stafrænt snið. Vitaskuld hlusta ég ekki á allt efnið heldur færi það yfir á tölvu og brýt risastórar hljóðskrár niður í einingar. Vista ég efnið sem mp3-hljóðskrár á 256 bitum og haldast því hljóðgæðin að mestu.

Ef mig langaði að ná tilteknu efni þurfti ég stundum að setja myndbandstækið í gang nokkru áður en útsending hófst. Slæddust þannig með auglýsingar, veðurfregnir, fréttir og sitthvað fleira. Auglýsingarnar eru einkar athyglisverðar og bregða ljósi á tískuna hverju sinni. Tilkynningarnar varpa auk þess ljósi á ástandið í þjóðfélaginu. Vegagerðin varar við illviðri, rætt er um færð á götum borgarinnar og afleiðingar illviðra eru tíundaðar.

Það gæti orðið skemmtileg hljóðmynd að útvarpa gömlum auglýsingum.

Maraþonhlaupið

Nú er enn hlaupið Maraþonhlaup á vegum menningarnætur (dags). Setur það jafnan skemmtilegan svip á tilveruna því að garparnir hlaupa framhjá Tjarnarbóli 14. Ekki spillti heldur fyrir að þeir bræður, Birgir Þór á 5. ári og Kolbeinn Tumi á öðru ári fylgdust með hlaupurunum af miklum áhuga. Sátu þeir á eldhúsborðinu, en útsýnið er nú prýðilegt þaðan eftir að Iðunnarhúsið hvarf.

Árið 1998 undirbjó ég um þetta leyti þátt fyrir Ríkisútvarpið sem ég kallaði "Úr heimilishljóðmyndasafninu" ef ég man rétt. Birtust þar ýmis hljóðrit. Í tilefni þáttarins hljóðritaði ég Maraþonhlaupið og birti hluta hljóðritsins í þættinum. Ef grannt var hlustað gátu menn heyrt ýmislegt athyglisvert. Jón Sigurðsson tók þátt í skemmtiskokki í hjólastól, einhverjir hlupu með barnakerrur og svo má lengi telja. Í morgun rigndi of mikið til þess að ég nennti að hljóðrita hlaupið. ´Ég stefni þó að því að hljóðrita það í náinni framtíð enda er ég nú mun betur tækjum væddur en fyrir 11 árum.

Barnatími sjónvarpsins

Í morgun vaknaði Birgir Þór kl. hálf átta og eftir að afi fór fram varð hann friðlaus.

Snáðinn læddist fram í eldhús og sagðist ekki geta sofið lengur svo að afi stakk upp á að þeir fylgdust með barnatíma ríkissjónvarpsins.

Á dagskrá voru bandarískar barnamyndir að ég hygg og hafði verið sett við þær íslenskt tal. Til mikillar fyrirmyndar er að sjónvarpið skuli láta þýða efni sem ætlað er börnum, enda hafa komið fram á undanförnum árum ýmsar snilldarvel gerðar þýðingar.

Í morgun fannst mér talsvert skorta á að vandað hefði verið til þýðinganna. Guðfinna rúnarsdóttir virðist hafa þýtt flestar myndirnar sem sýndar voru í morgun. Raddbeiting leikaranna var með ágætum en málfarið ekki upp á marga fiska.

Búinn var til morgunverður fyrir fólk en ekki handa því (enska forsetningin for), börn (pöddur eða eitthvað annað) léku í stað þess að leika sér, upphrópanir eins og "Ó nei" voru algengar og margt bar þess keim að ensk tunga væri móðurmál þess er samdi textann. Þýðingarnar voru yfirleitt hráar þótt nokkrum sinnum brygði til hins betra.

Ýmislegt fleira gæti ég tínt til. Textinn var þó að flestu leyti fremur lipurlega saman settur. Þýðandinn ættii að vanda betur verk sitt og láta einhvern lesa yfir textann áður en hann er hljóðsettur handa íslenskum börnum.

Barnatímar sjónvarpsins eru vinsælir. Því er hætt við að málfar þeirra móti málþróun barnanna. Ábyrgur ríkisfjölmiðill (ef hann er þá til) á skilyrðislaust að gera kröfur til þess að dagskrárgerðarfólk vandi málfar sitt í stað þess að kasta til höndunum. Er þetta einkar mikilvægt þegar efni er matreitt handa börnum.

Farsímar geta bætt heilsu fólks

Í þættinum Digital Planet sem er á dagskrá BBC, var greint frá því í gær að japanskur vísindamaður notaði farsímann sinn til þess að fylgjast með mataræðinu. Vísindamaðurinn ber auðvitað á sér farsíma eins og flestir Japanar. Þegar hann fær sér eitthvað að borða tekur hann mynd af því sem er á borðum. Hann sendir síðan myndina til tölvu þar sem hugbúnaður greinir hvað hann hafi borðað og setur upplýsingarnar fram í línuritum sem auðvelt er að lesa úr.

Japanski vísindamaðurinn getur því gert ráðstafanir til þess að breyta mataræði sínu ef í ljós kemur að hann hafi etið of mikið af kjöti, óæskilegum kolvetnum og sykri og aukið grænmetisneyslu sína.

Þetta er einungis eitt af því sem menn hafa látið sér detta í hug til þess að nýta farsímana. Nú er þegar á markaðinum hugbúnaður handa blindu fólki sem les skjöl og annar hugbúnaður gerir fólki kleift að skoða liti á hlutum eða fatnaði, þótt það sé blint. Í Bandaríkjunum er búist við að á næsta ári komi á markaðinn búnaður sem þekki andlit fólks. Þá þarf blint fólk væntanlega ekki lengur að taka þátt í gátuleiknum sem margt sjáandi fólk hefur svo gaman af og kallast "Manstu hvað ég heiti?". Ég svara þessari spurningu yfirleitt þannig: "Kynntu þig" og gildir þá einu hvort ég kannast við málróminn.

Lati bær á BBC

Í dag verður öðru hverju útvarpað þættinum Global Business á BBC. Þar er einkar skemmtileg samantekt um Lata bæ og Matnús Scheving. Umsjónarmaðurinn, Peter Day, segir frá hinu ótrúlega og magnaða ævintýri sem þættirnir um Lata bæ eru, en þeir hafa farið sigurför um allan heim. Magnús greinir frá því hvernig hann byggði upp fyrirtækið á bak við hugmyndina um Lata bæ.

Það virðist engan bilbug að finna á Magnúsi þrátt fyrir efnahagsástandið. Hann fjallar m.a. um auglýsingar og er afar samkvæmur sjálfum sér þegar hann ræðir um hollustu fyrir börn. Peter Day vinnur þáttin afar vel og hefur greinilega kynnt sér viðfangsefnið í þaula.

Steindór Andersen og Sigurrós til Óslóar!

Jóhanna Guðrún Jónsdóttir og félagar voru svo sannarlega vel að öðru sæti komin í Moskvu í kvöld. Flutningur þeirra var áberandi langbestur og lagið hans Óskars Páls Sveinssonar prýðilegt. Það var hins vegar gaman að heyra norska lagið með Harðangursfiðluleik og þjóðlegu ívafi.

Hvernig væri að einhver tæki sig nú til og semdi dægurstemmu sem send yrði til Noregs á næsta ári og verði Steindór Andersen fenginn til að kveða hana við undirleik hljómsveitarinnar Sigurrósar? Þá verði auðvitað kveðið á íslensku.

Ekki ætla ég að leggja dóm á önnur lög en það norska og íslenska. En kynningar Rússanna voru hreint afleitar, yfirdrifnar og leiðinlegar. Rússar hafa oft átt í vandræðum að tjá sig á alþjóðavettvangi og það virðist lítið hafa lagast.

Langt fram úr mínum vonum

Gatan mín, sumarraddir og fleira gott

Sumardagskrá ríkisútvarpsins er nú smám saman að taka á sig mót. Henni fylgdi m.a. að vinsælasti þátturinn á dagskrá þess, Orð skulu standa, var látinn víkja eins og undanfarin sumur og er sagt að óvissar ríki um framtíð þáttarins.

Um þetta leyti ber óvenju mikið á endurteknu efni í ríkisútvarpinu. Í útvarpsperlum á fimmtudagskvöldum er gamalt efni á boðstólnum, sumt hvert hreinasta menningardýrmæti. Þá eru á laugardagsmorgnum fluttir þættir Jökuls Jakobssonar frá árinu 1971, "Gatan mín". Þessir þættir vöktu verðskuldaða athygli á sínum tíma og gildi þeirra hefur lítið minnkað síðan.

Á sunnudagsmorgnum er síðan Jónas Jónasson með þátt sinn "Sumarraddir". Þar moðar hann úr viðtölum sem hann hefur átt á sinni löngu ævi sem útvarpsmaður, en hann hefur unnið við Ríkisútvarpið í tæpa 6 áratugi. Það fer ekki hjá því að maður með jafnlangan starfsaldur eigi í fórum sínum marga perluna og svo reynist þegar hlýtt er á sumarraddir Jónasar. Þessir þættir báðir eru svo endurteknir á þriðjudags- og miðvikudagskvöldum.

Safn Ríkisútvarpsins er einhver merkasta heimild um íslenskt þjóðlíf frá því að ríkisútvarpið tók til starfa í desember 1930. Það er því vel að stofnunin skuli miðla efni þess til hlustenda. Hins vegar ber minna á frjórri sköpun í dagskrárgerð en á árum áður.

Þó ber að nefna eina undantekningu sem vel hefur tekist, Leynifélagið sem er á Rás 1 flest kvöld vikunnar kl. 8 og ætlað er börnum. Það kann að torvelda hlustun barna að stundum er þátturinn látinn fara á flakk og hentar það illa því að flest börn vilja geta gengið að sínum föstu liðum á tilteknum stað og stund. En þátturinn er jafnskemmtilegur fyrir það og stjórnendurnir afar hugmyndaríkir.