Leiftrandi ritþing til heiðurs Kristínu Marju

Í dag var haldið í Gerðubergi ritþing til heiðurs Kristínu Marju Baldursdóttur og var salurinn fullsetinn. Þinginu stýrði Halldór Guðmundsson, bókmenntafræðingur og voru spyrjendur auk hans Ármann Jakobsson og Þórhildur Þorleifsdóttir.

Lesendur Kristínar Marju urðu ekki fyrir vonbrigðum. Svör hennar leiftruðu af greind og snarpri hugsun og sum verða lengi í minnum höfð.

Þórhildur varpaði m.a. fram spurningu um sársaukann sem Karítas Jónsdóttir þjáðist af. Hennar helsti sársauki voru samskiptin við eiginmanninn og e.t.v. börnin. Hún spurði höfundinn hvort ekki hefði verið eðlilegra að Karítas flytti með Sigmari til Akureyrar og settist þar í húsi þar sem hún gæti málað að vild.

Kristín Marja svaraði því til að þá hefði hún orðið að sjá um heimilið eins og hefur verið hlutskipti flestra íslenskra kvenna fram á vora daga. Hún hefði væntanlega farið með Sigmari suður til Reykjavíkur öðru hverju, litið inn í Listamannaskálann og séð þar málverk sem aðrir höfðu málað. Þá hefði hún fundið til sársauka þar sem hún hefði svikið listina.

Karítas Jónsdóttir þykir ýmsum lesendum hafa verið sjálfhverf og eigingjörn. Verður hið sama ekki sagt um alla þá sem helga sig köllun sinni? Ætli karlmenn sem hafa látið eiginkonur sínar axla ábyrgð og skyldur vegna heimilishaldsins teljist ekki sjálfhverfir, eigingjarnir og tilætlunarsamir?

Indælis rigning

Ég rölti út á pósthús áðan. Úti var hellirigning. Ég dró því hettu yfir höfuð til þess að blotna ekki um of á þeim fáu hárum sem eftir eru á hvirflinum.

Þegar nær kom Eiðistorginu og ég þurfti að hlusta eftir umhverfinu tók ég af mér hettuna og blotnaði. Það stóð ekki lengi því að Eiðistorgið er yfirbyggt. Það lekur þó víða.

Ég sá mest eftir að hafa ekki haft með mér hljóðvasapelann til þess að fylla á hann með því skemmtilega hljóðumhverfi sem verður á torginu þegar rignir. Það væri ekki verra en sumt af því sem útvarpað er.

Varla dauður úr öllum æðum

Athyglisverð var skoðanakönnunin sem birtist í Viðskiptablaðinu og víðar í gær þar sem Davíð Oddssyni og þar næst Steingrími Sigfússyni var treyst best til að leiða Íslendinga út úr þeim ógöngum sem þeir hafa ratað í vegna stefnu Sjálfstæðisflokksins öllum flokkum fremur. Að vísu hefur Davíð sagt að þar hafi menn ekki gætt þess siðferðis sem búast hefði mátt við; þetta væri ekki stefnunni að kenna heldur fólkinu. Þeir bjarni Benediktsson og Sigmundur Davíð Gunnlaugsson komust vart á blað.

Í DV í dag rekur Jóhann Hauksson þær valdablokkir sem nú takast á innan Sjálfstæðisflokksins og telur nær víst að til uppgjörs hljóti senn að koma milli Davíðsarmsins og tveggja fylkinga annarra. Má lesa úr skrifum Jóhanns að Bjarni Benediktsson standi jafnvel höllum fæti.

Þegar nánar er rýnt í skrif Jóhanns um Sjálfstæðisflokkinn er einnig hægt að greina að Davíðsarmurinn standi fyrir gömul íslensk gildi eins og þjóðarstolt og jafnvel þjóðrembu. Fróðlegt verður að fylgjast með því hvernig gamla kempan, Davíð Oddsson, ritstjóri Morgunblaðsins, tekst á við þær áskoranir sem óneitanlega eru bornar á borð fyrir hann um þetta leyti og má rifja upp að í síðutu stefnuræðu sinni sem forsætisráðherra orðaði hann það svo að ræðan væri sú síðasta á þessum vettvangi í bili.

fordómar eða hagsmunagæsla - ÖBÍ á hættulegri braut

Ég var á fyrri hluta aðalfundar Öryrkjabandalags Íslands á laugardaginn var. Ég hafði samband við fundarstjóra og óskaði eftir að fá að taka til máls eftir að frambjóðendur til formanns hefðu kynnt sig. Fundarstjóri afgreiddi þetta hins vegar þannig að hann bar það undir fundinn hvort ég fengi orðið áður en frambjóðendur kynntu sig. Sú tillaga var felld með atkvæði fráfarandi formanns Öryrkjabandalags Íslands og fv. formanns Blindrafélagsins – 25 gegn 24 Mótmælti ég þessari afgreiðslu fundarstjóra og vænti þess að Guð sæi til þess að mótframbjóðandi Guðmundar Magnússonar næði ekki kjöri sem formaður. Hvarf ég síðan af fundi.

Fyrr um morguninn tók ég þátt í umræðum sem urðu vegna umsóknar nýrra aðildarfélaga að Öryrkjabandalagi Íslands. Þar sem ég var orðaður við fordóma í þessu máli tel ég nauðsynlegt að skýra skoðanir mínar.

Aðildarfélögum Öryrkjabandalags Íslands hefur fjölgað að mun á undanförnum tveimur áratugum og er það í samræmi við þróun sem orðið hefur á öðrum Norðurlöndum. Félög, sem áður helguðu sig tiltekinni fötlun, hafa í raun klofnað. Þannig er nú daufblinda talin sérstök fötlun og heilalömun einnig. Áður fyrr sá Blindrafélagið um hagsmuni daufblindra og Sjálfsbjörg um hlut þeirra sem eru heilalamaðir.

Í 3. gr. laga ÖBÍ segir:

Í bandalagið geta gengið félagasamtök, sem starfa á landsgrundvelli og hafa það sem aðalverkefni að vinna að málefnum fatlaðra. Hvert félag innan bandalagsins starfar algjörlega sjálfstætt. Inntökubeiðni skal senda stjórn bandalagsins, sem síðan leggur beiðnina fyrir aðalfund þess til afgreiðslu. Í lögum félaganna sem að bandalaginu standa, skal taka skýrt fram tilgang þeirra og hverjir njóti þar réttinda. ...

Vakin er sérstök athygli á þessari málsgrein. Þegar hafin var endurskoðun laga Öryrkjabandalagsins á síðasta áratug lagði ég til að hugað yrði að þessum ákvæðum. Síðasta setningin kom þá inn í lög bandalagsins og var hugsuð til þess að lögð yrði áhersla á réttindi hinna fötluðu og eða aðstandenda þeirra.

Ég taldi á sínum tíma að kveða hefði þurft skýrar að orði í þessu sambandi en ekki var á það fallist. Held ég m.a. að skýringin hafi verið sú að ófatlað fólk í stjórn Öryrkjabandalags Íslands, sem átti hagsmuni sína að verja, hafi haft þar áhrif.

Þegar skoðuð eru lög nokkurra aðildarfélaga bandalagsins kemur í ljós að þau eru öllum opin og engin krafa um að seta í stjórn sé tengd málefnum félaganna eins og t.d. fötlun eða skyldleika við þá sem eiga að vera skjólstæðingar félaganna.

Sum aðildarfélög Öryrkjabandalagsins tóku upp þann ósið á 9. áratugnum að skipa framkvæmdastjóra sína í aðalstjórn bandalagsins þótt þeir hefðu engin tengsl við félögin nema starf sitt, og náðu sumir þeirra jafnvel æðstu embættum án þess að teljast til hóps fatlaðra eða aðstandenda. Tel ég að þetta hafi nokkuð dregið úr slagkrafti Öryrkjabandalags Íslands sem baráttusamtaka og fyrir kom að þetta fólk varð dragbítur á nauðsynlegar aðgerðir sem bandalagið hugðist standa fyrir. Þó er það ekki algilt.

Ég tel að Öryrkjabandalagið sé komið út á hættulega braut með því að setja ekki í lög tiltekin skilyrði um stjórnarsetu og fulltrúa á aðalfundi. Bandalagið færist fjær grasrótinni með þessum hætti. Bandalagið verður því miður stökkpallur óprúttinna einstaklinga til frekari áhrifa í þjóðfélaginu. Þannig hafa störf á vettvangi stjórnar Öryrkjabandalags Íslands jafnvel skilað fólki, sem er hvorki fatlað né fulltrúar félaga sinna vegna skyldleika við fatlað fólk, upp í æðstu stjórnunarstöður innan íslenskrar stjórnsýslu. Bera starfshættir þessara einstaklinga innan stjórnsýslunnar þess jafnvel merki að þar er unnið án heilinda og tilgangurinn einatt látinn helga meðalið.

"Seint fyllist sálin prestanna"

DV greinir frá því í dag að prestur nokkur á Suðurnesjum fái rúma milljón í aksturspeninga á ári. Samkvæmt kjarasamningum ætti hann að fá rúm 300 þúsund.

Áður hefur verið vikið að því á þessum síðum hversu viðkvæmt starf presta sé og hversu auðvelt sé að gera þá að skotspónum. Ókostir eins og græðgi og sérgæska mega helst ekki einkenna þá sem gerast sálusorgarar.

Presturinn gæti nú farið að dæmi mannsins í þjóðsögunni og skipt þessum ofgreiddu aksturspeningum með einhverjum þeim hætti að gögnuðust fleira fólki en honum sjálfum. Hætt er við að sú ágirnd, sem þessar greiðslur fela í sér, verði seint til þess að hann verði auðmaður og skorti aldrei fé.

SEINT FYLLIST SÁLIN PRESTANNA

Einu sinni var ungur maður og efnilegur; hann lagði ástarhug á stúlku eina og bað hennar; en hún aftók um ráðahag við hann. Af því varð maðurinn mjög angraður og fór oft einförum.

Einu sinni var hann einn úti á víðavangi að rölta eitthvað; veit hann þá ekki af því, fyrr en maður kemur til hans og heilsar honum. Biðillinn tekur kveðju hans dauflega, enda þykist hann ekki þekkja manninn. Komumaðurinn er altillegur við hann og segist vita, að það liggi illa á honum og út af hverju það sé, og segist skuli sjá svo um, að stúlkan, sem ekki hafi viljað taka honum, sæki ekki minna eftir honum en hann eftir henni, ef hann vilji heita sér því að verða vinnumaður sinn að ári liðnu. Maðurinn tekur þessu boði þakksamlega, og ráða þeir nú þetta með sér. Eftir það skilja þeir, og fer biðillinn heim.

Litlu seinna finnur hann stúlkuna við kirkju, og er hún þá orðin öll önnur við hann en áður og sækir mjög eftir honum. Maðurinn fer þá heldur undan og hugsar, að þetta sér hrekkur af henni. En bráðum kemst hann að því, að henni er full alvara. Verður það nú úr, að hann fær stúlkunnar og á hana, og voru samfarir þeirra góðar.

Nú fer að líða á árið, frá því hann hitti þann, sem hafði stutt hann til konumálanna, og fer nú bóndi að fá hugsýki af því, hver þetta hafi verið. Þegar mánuður var eftir til krossmessu, fer hann á fund prestsins síns og segir honum upp alla sögu og biður hann ráða. Prestur segir, að hann hafi of seint sagt sér þetta, því þar hafi hann átt kaup við kölska sjálfan, er hann átti við þenna ókunnuga mann.

Fer þá algjörlega að fara um bónda og biður prest því ákafar ásjár.

Prestur varð vel við því og safnar þegar að sér múg og margmenni, lætur þá alla taka til starfa og grafa innan stóran hól og bera alla moldina burtu; síðast lætur hann gjöra kringlótt gat lítið upp úr miðjunni á hólnum. Þegar því var lokið, er komið að krossmessu. Tekur prestur þá sál og úr henni báða botna, en setur krossmark í annan endann og festir sálina í gatinu á hólinn, svo hún stendur þar upp sem strompur, en krossmarkið er í neðri enda sálarinnar. Síðan segir hann við bónda, að hann skuli bíða kaupanauts síns uppi á hólnum og setja honum þá kosti, að hann fylli sálina með peninga, öllum að meinfangalausu, áður en hann fari að þjóna honum; ella sé hann af kaupinu.

Síðan skilur prestur við bónda, og fer hann að öllu sem prestur hafði fyrir mælt.

Nokkru síðar kemur kaupanautur hans, og er hann nokkuð úfnari en í fyrra skiptið. Bóndi segir við hann, að sér hafi láðst eftir seinast að biðja hann bónar, sem sé lítilsverð fyrir hann, en sér ríði á svo miklu, að hann geti ekki farið til hans ellegar. Kölski spyr, hvað það sé, og segir hann, að það sé að fylla sálina þá arna með silfurpeninga, öllum að meinfangalausu.

Kölski lítur til hennar og segir, að það sé ekki meira en mannsverk, fer burtu og kemur aftur eftir litla stund með mikla drögu og lekur úr sjávarselta. Síðan lætur hann úr drögunni í sálina, en hún er jafntóm eftir sem áður. Fer hann þá í annað sinn og kemur aftur með aðra drögu miklu stærri og steypir í sálina; en hún fyllist ekki að heldur. Svo fer hann í þriðja sinn og kemur upp með drögu, og er hún mest þeirra; þeim peningum hellir hann í sálina, og fer það allt á sömu leið. Þá fer hann hið fjórða skipti og sækir enn drögu; sú var meiri en allar hinar; steypir hann þeim peningum einnig í sálina, en ekkert hækkar í henni. Verður kölski þá hvumsa við og segir, í því hann yfirgefur manninn: "Seint fyllist sálin prestanna".

Maðurinn varð, sem von var, alls hugar feginn lausn sinni frá vistráðunum hjá kölska, og af því hann þóttist eiga þar presti best upp að unna, skipti hann jafnt á milli þeirra peningunum, og vitjaði kölski hvorki þeirra né mannsins eftir það, en maðurinn varð auðmaður alla ævi og skorti aldrei fé né heldur prestinn.

Netútgáfan - mars 1997

Heggur sá er hlífa skyldi

Að undanförnu hefur orðið talsverð umræða á meðal lífeyrisþega um hinar miklu tekjutengingar sem teknar hafa verið upp í almannatryggingakerfinu. Frítekjumark vegna fjármagnstekna og annarra tekna hefur að mestu verið afnumið, boðaðar hækkanir bóta almannatrygginga afnumdar og þannig mætti lengi telja.

Margir lífeyrisþegar líta á þessar miklu skerðingar og tekjutengingar sem beina skattlagningu. Þeir hafa flestir greitt skatta af þeim fjármunum sem þeir hafa trúað bönkunum fyrir og telja því ómaklega að sér vegið.

Þetta er í annað sinn á jafnmörgum áratugum sem vinstri flokkar taka þátt í því að skerða hlut lífeyrisþega. Þegar Viðeyjarstjórnin tók við völdum árið 1991 brustu á miklar skerðingar. Fyrirvaralaust var reglugerð um þátttöku hins opinbera í lyfjakostnaði breytt og bitnaði það hart á hópum eins og geðsjúklingum. Öryrkjabandalag Íslands brást þannig við að leggja til að skipaður yrði samráðshópur og fékk því áorkað að sumar af þessum breytingum voru afturkallaðar. Þáverandi heilbrigðis- og trygginggaráðherra reyndi í vanmætti sínum að vísu að etja formanni Öryrkjabandalagsins og Sjálfsbjargar hvorum gegn öðrum. Sú tilraun mistókst og endaði með snörpum orðaskiptum formanns ÖBÍ og ráðherrans sem fóru þannig að á komst gott talsamband.

Á þessum tíma fékk Alþýðubandalagið heilbrigðis- og tryggingaráðuneytið og síðar tók Framsóknarflokkurinn við því. Báðir þessir flokkar fóru í flestu eftir því sem Sjálfstæðisflokkurinn vildi. Einungis Jóhanna Sigurðardóttir sat við sinn keip og sagði af sér ráðherraembætti þegar henni varð nóg boðið vegna skerðinganna.

Nú lendir Jóhanna í þeirri stöðu að vera forsætisráðherra í ríkisstjórn sem verður að takast á við afleiðingar óstjórnar sem að mestu leyti má kenna Sjálfstæðis- og Framsóknarflokki þótt Samfylkingin beri vissulega nokkra ábyrgð. Vart er hægt að bera ástandið í þjóðfélaginu saman við það sem gerðist árið 1991. Sameiginlegt er þó að ráðist er að þeim sem jafnan eru taldir geta axlað auknar byrðar, öryrkjum og ellilífeyrisþegum.

Í ræðu, sem Árni Páll Árnason, félagsmálaráðherra, flutti á aðalfundi Öryrkjabandalagsins á laugardaginn var, kom fram að stjórnvöld bindi talsverðar vonir við að auknar greiðslur úr lífeyrissjóðakerfinu dragi úr greiðslum hins opinbera til almannatrygginga. Þetta er viðurkennt og þess vegna var stofnað til lífeyrissjóðanna að þeir bættu kjör fólks og drægju jafnframt úr greiðslum hins opinbera. En ríkisstjórnin hefur farið offari í skerðingum og afnámi laga um tryggingabætur. Þessar aðgerðir bitna harðast á þeim sem minnstar tekjur hafa.

Það eru fleiri en skuldum vafðir eyðsluseggir sem þurfa á aðstoð að halda.

Hrokafyllsta smáþjóðin

Í gærkvöld barst mér tölvupóstur frá Dr. Emil Bóassyni þar sem hann bendir á athyglisvert blogg um afstöðu Íslendinga til eigin vandamála.

Höfundur bloggsins vitnar þar í viðtal við Jóhönnu Sigurðardóttur í Financial Times frá 7. ágúst síðastliðnum. Þar neitar hún því að Íslendingar haldi að Hollendingar og Bretar hafi gert samsæri gegn þeim í Ice-save-málinu en segir að þjóðin berjist nú harðri baráttu við afleiðingar bankahrunsins sem hafi haft í för með sér ýmis efnahagsleg vandamál.

Höfundur bloggsins telur ákveðins tvískinungs gæta í málflutningi Jóhöðnu. Íslendingar virðist ekki mjög gagnrýnir á þátt sinn í því hvernig fór heldur vilji gjarnan kenna reglum Evrópusambandsins, flóknum flækjusjóðum og ýmsu öðru um það hvernig fór. Jafnframt telja þeir sig hafa verðskuldað þá velgengni sem þeir áttu að fagna á meðan allt lék í lyndi.

Höfundur segist jafnframt ekki efast um að Hollendingar og Bretar hafi beitt Íslendinga þrýstingi í Ice-save-málinu sem hafi einnig gert málið enn verra viðureignar á vettvangi Alþingis. Eftir að hafa lesið viðtalið við Jóhönnu segist höfundur bloggsins skilja þau ummæli Henrys Kissingers um Íslendinga að þeir séu hrokafyllsta smáþjóð sem hann hafi komist í tæri við.

Sjálfum hefur mér fundist afstaða stjórnarandstöðunnar í Icesave-málinu minna óþægilega á afstöðu fólks sem hefur brennt allar brýr að baki sér vegna óreglu eða annarra ástæðna. Þá ver það iðulega sjálft sig með hroka og yfirlæti. Þetta gera mýsnar líka. Takist manni að bjarga mús úr klóm kattarins launar hún einatt lífgjöfina með því að bíta bjargbætt sinn í lófann.

Bloggið má sjá hér:

http://drezner.foreignpolicy.com/posts/2009/08/15/icelands_conspiracy_complex

Gagnrýni Þórs Sari á lög um greiðsluaðlögun heimila og fyrirtækja

Í fljótu bragði virðist sem gagnrýni Þórs Sari hafi nokkuð til síns máls þegar ný lög um greiðsluaðlögun eru skoðuð.

4. gr. laganna er þannig orðuð auk þeirrar 5. að ekki fer hjá því að sá grunur læðist að manni að niðurfelling skulda geti orðið nokkur, samanber ákvæði um niðurfellingu skulda að þremur árum liðnum.

Lögin eru svo torræð og orðalagið á köflum þannig að hætt er við að farin verði dómstólaleiðin til að túlka ákvæði þeirra. Að þessu sögðu er þó rétt að taka fram að mjög skortir á að Þór skýri mál sitt einhverjum rökum. Þau skortir enn þótt líkurnar séu fyrir hendi.

Síðasta viðtalið - Flosi Ólafsson látinn

Í fréttum Ríkisútvarpsins var greint frá því að flosi Ólafsson, leikari og rithöfundur, væri látinn.

Flosi Ólafsson var orðhagur maður, gott skáld, snjall þýðandi og gamansemi hans var leiftrandi. Kímni sinni hélt hann fram í andlátið.

Í sunnudagsblaði Morgunblaðsins sem dreift var í gær er viðtal Agnesar Bragadóttur við Flosa, en hann dvaldist á sjúkrahúsi eftir að hafa stórslasast í bílslysi. Þrátt fyrir að hann væri sárþjáður og "mölbrotinn" var gamansemin ekki langt undan - sumir hylja æðruleysi sitt og þrautir með glöðum hug.

Flosi setti eftirminnilegan svip á samtíð sína. Hann var áberandi leikari, beinskeyttur gagnrýnandi og einn af snjöllustu útvarpsmönnum sinnar tíðar.

Fjölskyldu Flosa er vottuð einlæg samúð.

Gleðitíðindi og mikill léttir

Guðmundur Magnússon, nýr formaður Öryrkjabandalags Íslands, er þaulreyndur félagsmálamaður og baráttumaður fyrir bættum hag öryrkja. Hann hefur víða sýn á hagsmuni fjölda öryrkjahópa sem er nauðsynlegur kostur hverjum formanni ÖBÍ.

Mikil hræðsla ríkti í hugum margra um að Sigursteinn Másson næði kosningu. Um þetta leyti eru fjögur ár frá því að hann var fyrst kjörinn formaður Öryrkjabandalagsins og rúmt hálft annað ár síðan hann hljópst úr þessu embætti. Starfstíma hans einkenndi ófriður og sundurlyndi. Sumum starfsmönnum Öryrkjabandalagsins og stofnana þess stóð beinlínis ógn af honum. Hann gekk iðulega um ganga með hnefann á lofti og otaði fingri að þeim sem hann átti erindi við. Fundir aðalstjórnar bandalagsins einkenndust af hótunum formannsins og gríðarlegum átökum, en Sigursteinn fékk nær engu áorkað í formannstíð sinni vegna andstöðu mikils hluta stjórnarinnar.

Guðmundi Magnússyni er óskað farsældar í starfi.

Guðmundur er nýr formaður ÖBÍ